Jesień kradnie godziny dniom wydłużając panowanie nocy poprzedzone długimi wieczorami. W naturze królują wtedy odcienie szarości i subtelne gradacje ciemnych barw, rozjaśnione gdzieniegdzie rozproszoną poświatą księżyca lub mocnym świetlnym kontrastem jasnego okna czy błyskającej w mroku latarni. Taką tematykę i nastrój w malarstwie nazywamy nokturnem. I trzeba zaiste prawdziwego mistrza, by namalować nokturnowe arcydzieło. Dziś w Łyku sztuki do kawy przyjrzymy się znakomitemu obrazowi jednego z najwybitniejszych twórców malarstwa realistycznego w Polsce. Mowa oczywiście o Józefie Chełmońskim.

W przededniu Święta Niepodległości przedstawiamy portret Marszałka Józefa Piłsudskiego pędzla Jacka Malczewskiego. Wizja jednego z najwybitniejszych młodopolskich malarzy jest nietypowa i – jak to miał w zwyczaju – mocno symboliczna. Malczewski zwykł mawiać „Malujcie tak, by Polska zmartwychwstała”. „Portret brygadiera Józefa Piłsudskiego” jest jego osobistym i wybitnym przykładem realizacji tego postulatu.

Jedyne prawo, któremu wszyscy bezwzględnie podlegamy, a zarazem wielka zagadka, czy jest COŚ po drugiej stronie. Śmierć – najistotniejszy problem egzystencjalny rozważany bez końca przez filozofów i myślicieli – jest też obecna w dziełach artystów wszystkich epok. Każdy z nich na swój sposób przedstawia ten ostateczny efekt przemijania, wobec którego nic na świecie nie stanowi trwałego oparcia.

Tak w jednym ze swych wierszy nazwał swoją piękną żonę, dla której wyrzekł się haremu, sułtan Sulejman Wspaniały. Jego przydomek nie jest przypadkowy. Był wielkim władcą, wybitnym strategiem, który znacznie poszerzył granice Imperium Osmańskiego. Słynął z uczciwości i sprawiedliwości, czym zaskarbił sobie zaufanie poddanych. Był silnym władcą, ale też artystą. Dla relaksu tworzył przepyszną biżuterię ze złota i drogich kamieni. Pozostawił po sobie również bogaty i wartościowy dorobek poetycki. Za najpiękniejsze uchodzą jego wiersze miłosne. Swoje utwory podpisywał pseudonimem Muchibbi, co znaczy Zakochany. Jego muzą przez długie lata była ukochana żona Hürrem („Radosna, Kwitnąca, Roześmiana”).

Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca – uznawana za pierwszą w Polsce jak i w całej Europie władzę oświatową – została utworzona z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i zrealizowana przez Sejm Rozbiorowy w dniu 14 października 1773 roku. Tego dnia obchodzimy święto pracowników oświaty – Dzień Edukacji Narodowej, dla wszystkich Dzień Nauczyciela.

W mistrzowski sposób łączył Sztukę Zachodu, skąd przybył, ze sztuką Wschodu, gdzie przyszło mu żyć i tworzyć. Był pierwszym nadwornym europejskim malarzem chińskich cesarzy. Przez ponad 50 lat malował podobizny trzech imperatorów Państwa Środka, ich małżonek, konkubin i … ukochanych koni. Dokumentował też ich wojny, tryumfy i polowania. Dziś jego prace notują rekordowe ceny na rynku sztuki. Portret Chunhui, ulubionej małżonki cesarza Quianlonga, sprzedano w 2015 roku na aukcji w Sotheby’s za blisko 18 mln dolarów.