Przenieśmy się aż do Meksyku, gdzie odwiedzimy Muzeum Fridy Kahlo. Mieści się ono w Niebieskim Domu, w którym artystka spędziła znaczną część swojego życia.

Niebieski Dom (po hiszpańsku La Casa Azul) znajduje się w mieście Meksyk, w dzielnicy Coyoacán. Swoją nazwę zawdzięcza intensywnie kobaltowej barwie ścian. Oprócz koloru, dom wyróżnia to, że przez większość życia mieszkała w nim Frida Kahlo, najsłynniejsza meksykańska artystka. W Niebieskim Domu urodziła się w 1907 r. i zmarła w 1954 r. Dziś działa tam muzeum poświęcone jej życiu i twórczości.

Malarstwo Fridy Kahlo jest rozpoznawalne na pierwszy rzut oka. Z jednej strony zbliża się do surrealizmu, z drugiej pełne jest odniesień do meksykańskiej sztuki ludowej. Przede wszystkim jednak twórczość Fridy jest niezwykle osobista. Duża i najbardziej znana część jej dorobku to autoportrety. Choć przyciągają mocnymi, radosnymi kolorami, naznaczone są wielkim cierpieniem. Sama malarka mówiła: „maluję siebie, ponieważ najczęściej przebywam w odosobnieniu i znam dobrze obiekt, który uwieczniam”. Jej osamotnienie wynikało przede wszystkim ze złego stanu zdrowia. Jako kilkulatka zachorowała na polio, a kilkanaście lat później uległa poważnemu wypadkowi w autobusie. W czasie rekonwalescencji po tym drugim zdarzeniu, gdy kilka miesięcy musiała spędzić w gipsie, zaczęła malować dla zabicia czasu. Od ojca, fotografa, pożyczyła farby, a matka zamówiła dla niej specjalne sztalugi umożliwiające malowanie w łóżku. Później właśnie w ten sposób - malując obrazy takie jak „Strzaskana kolumna” (Museo Dolores Olmedo, Meksyk) - Frida odreagowywała trudne przeżycia: burzliwą relację z mężem, malarzem Diego Riverą, poronienia i kolejne operacje.


The Broken Column. Frida Kahlo/Museo Dolores Olmedo

W Niebieskim Domu możemy poczuć obecność artystki. Zresztą w pewnym sensie nigdy go nie opuściła - to tu przechowywana jest urna z jej prochami. Budynek niewiele zmienił się od czasów Kahlo, o czym można się przekonać korzystając z wirtualnej wycieczki. Ojciec malarki kupił dom na początku XX w. Wtedy nie był jeszcze tak ekscentrycznie pomalowany - kolor ścian zmienili w latach 40. Frida i Diego, którzy zamieszkali tam po swoim drugim ślubie. W tym czasie dobudowano także obszerną pracownię, a dziedziniec zapełnił się lokalnymi roślinami. W muzeum Niebieski Dom przekształcono zgodnie z wolą Rivery tuż po jego śmierci w 1957 r. Część ekspozycji to po prostu zachowane wnętrza mieszkalne, utrzymane w jaskrawych kolorach, podobnie jak malarstwo Fridy. W pracowni możemy zobaczyć rozłożone farby i sztalugę, a przed nią wózek inwalidzki, z którego artystka musiała korzystać pod koniec życia. W sypialni znajdziemy lustro wmontowane w baldachim łóżka, umożliwiające tworzenie autoportretów nawet gdy malarka nie mogła wstawać. Ściany zdobią dzieła samej Fridy i jej męża, ale także innych artystów awangardowych, z którymi utrzymywali kontakt. Ważną częścią wnętrz jest kolekcja sztuki i rzemiosła ludowego oraz prekolumbijskiego, które miały ogromny wpływ na twórczość Kahlo i Rivery.

Mimo ciężkiego życia i trudnej treści swoich obrazów, Frida jest dziś prawdziwą ikoną popkultury. Jej twarz z mocnymi brwiami, barwne ubrania i kwiaty we włosach są powszechnie rozpoznawalne. Swój charakterystyczny wizerunek artystka kreowała bardzo świadomie i równie świadomie utrwalała go malując autoportrety. Chętnie ubierała się w kolorowe stroje z regionu Oaxaca. Długie spódnice pomagały jej ukrywać zdeformowaną przez polio nogę, ale przede wszystkim wyrażały jej przekonania i przywiązanie do kultury Meksyku. Tradycyjne ubiory swobodnie modyfikowała i mieszała z dodatkami z innych kręgów kulturowych.

Frida Kahlo prowadziła dziennik i pisała wiersze – w swoim literackim autoportrecie zadaje pytanie: „Po co mi stopy, skoro mam skrzydła?”. Cokolwiek robiła, pozostawała zawsze odrębnym, nieuchwytnym bytem artystycznym, kobietą malarką, którą André Breton nazywał „wstążką wokół bomby”.

Malarstwo Kahlo ma charakter głęboko symboliczny, artystka inspiruje się ludową kulturą Meksyku. Widoczne są też związki z surrealizmem – Kahlo pozostawała w kontakcie z artystami tego nurtu, jednak sama nie uważała się za surrealistkę. Ze względu na tematykę prac – kobieca nagość, fizjologia, aborcje i poronienia, przemoc, miłość lesbijska, erotyzm, ale też polityka – artystka wpłynęła silnie na sztukę feministyczną. Malarka koncentrowała się na wyrażeniu siebie jako kobiety, co stało w sprzeczności z zachowawczym, patriarchalnym porządkiem, obecnym wówczas jeszcze w sztuce. Politycznie bliskie były jej idee lewicowe – w Niebieskim Domu gościła zresztą przez dłuższy czas  Lwa Trockiego.

W 2004 r. w łazience Niebieskiego Domu odkryto schowane tam przez Diego Riverę na prawie 50 lat przedmioty osobiste malarki. Wśród nich znalazło się około 300 elementów garderoby i biżuterii oraz akcesoriów medycznych i ortopedycznych - takich jak proteza nogi odziana w czerwony, ekstrawagancki but z motywem chińskich smoków. Wystawę stworzoną ze znalezionych w łazience rzeczy można oglądać na platformie Google Arts & Culture w formie wirtualnej prezentacji przygotowanej przez Muzeum Fridy Kahlo.

Obecnie w Warszawie można uczestniczyć w niezwykłej, immersyjnej wystawie pt. "FridaKahlo. Życie ikony". 

Fot. Frida Kahlo z figurką z kultury Olmeków, 1939 r. (Nickolas Muray Photo Archives)