„Można uciekać i uciekać w nieskończoność, ale prawda jest taka, że wszędzie tam, gdzie się zatrzymasz, dopadnie cię twoje życie”

Cecelia Ahern, „Na końcu tęczy”

W dzisiejszym Łyku sztuki do kawy zapraszamy Was do obejrzenia „Ucieczki przed krytyką”. Twórcą obrazu, który powstał w 1874 roku, jest hiszpański artysta, Pere Borrell del Caso. Dzieło należy do nurtu iluzjonistycznego w malarstwie (franc. trompe l’oeil), którego główną ideą jest wywoływanie złudzenia trójwymiarowości – innymi słowy, artysta tworzy iluzję rzeczywistości.

Wróćmy jednak do samego obrazu. Przedstawia on młodego mężczyznę w chwili ucieczki – pośpiech i strach podkreślone zostały przez przerażenie w ochach młodzieńca oraz jego niedbały ubiór. Rozchełstana koszula zsuwa się, odsłaniając ramię uciekiniera, który został uwieczniony w momencie, gdy próbuje wyrwać się z więżących go ram. Spogląda na zewnątrz uważnie i czujnie, jakby niepewny, czy uda mu się bezpiecznie zbiec.

Tytułowa ,,Ucieczka przed krytyką” ma na celu skierowanie uwagi widza w stronę określonej interpretacji: sportretowany człowiek ucieka przed krytyką, ale jaką, czyją? Nawet jeśli nie znamy kontekstu (artystyczny, filozoficzny, naukowy, a może społeczny?), pewne wydaje się, że ucieczka oznacza próbę schronienia się lub narażenie się na ryzyko, a ten, kto ją podejmuje, stara się nie odczuwać ciężaru odrzucenia – czy to ze strachu czy w oparciu o świadomą odmowę akceptacji rzeczywistości.

Pere Borrell del Caso, hiszpański malarz, a także nauczyciel rysunku i malarstwa, przyszedł na świat w niewielkiej katalońskiej miejscowości Puigcerdà w 1835 roku. Jego ojciec był stolarzem i nauczył syna tego zawodu, dzięki czemu poczatkujący artysta mógł utrzymać się na studiach w Szkole Sztuk Pięknych. Malował także portrety, stanowiące większość jego zamówień oraz sceny religijne dla różnych świątyń w Barcelonie, jednak wszystkie te dzieła zostały zniszczone podczas hiszpańskiej wojny domowej. „Ucieczka przed krytyką” jest najbardziej znanym obrazem Borrella, wielokrotnie prezentowanym na wystawach i w muzeach całego świata.

Artysta pracował również w utworzonej przez siebie prywatnej akademii rysunku i malarstwa (dwukrotnie odrzucił propozycję objęcia katedry w barcelońskiej Szkole Sztuk Pięknych „La Llotja”). Jako nauczyciel wywarł znaczący wpływ na nurt realistyczny, a jego podopiecznymi byli m.in. tak znani twórcy jak Romà Ribera, Ricard Canals, Adrià Gual, Xavier Nogués i Josep Maria Sert.

Pere Borrell del Caso zmarł w 1910 roku w Barcelonie. Jego ocalałe dzieła o tematyce religijnej znajdują się obecnie w zbiorach Narodowego Muzeum Sztuki Katalonii oraz w barcelońskim Museu del Modernisme Català.

Obraz „Ucieczka przed krytyką” był prezentowany na kilku wystawach poświęconych sztuce trompe l'oeil, (tłum. złudzenie optyczne m. in. podczas „Deceptions and Illusions” (tłum. „Oszustwa i Iluzje” w waszyngtońskiej National Art Gallery.

Pere Borrell del Caso

„Ucieczka przed krytyką” (hiszp. „Huyendo de la crítica”), 1874 rok

Olej na płótnie, 76 x 63 cm

Obraz znajduje się w kolekcji Banku Hiszpanii w Madrycie

Zdjęcie: Domena publiczna, Wikimedia Commons