„Dusza moja - pragnie postu, ciało - karnawału!” – pisał Jacek Kaczmarski w utworze zainspirowanym obrazem „Walka karnawału z postem” Pietera Bruegla. Dzieło niderlandzkiego malarza - który od roku 1559 zaczął pomijać literę „h” w swym nazwisku Brueghel - pokazujemy dziś w Łyku sztuki do kawy. Na obrazie widać z lotu ptaka plac miejski, z karczmą i kościołem. Zgromadziły się na nim dwie procesje szykujące się do walki przy użyciu łopaty piekarskiej z dwoma śledziami (symbol głodu) i rożna z nabitymi na nim łbem świni, pieczoną kaczką i kiełbasą.

Na czele jednej z nich - po lewej - stoi pokaźnych rozmiarów mężczyzna symbolizujący Karnawał z pasztetem na głowie, siedzący okrakiem na beczce, jak na koniu. Druga procesja - po prawej - prowadzona jest przez bladego, chudego mężczyznę symbolizującego Post.  Mężczyzna ma na głowie ul, siedzi na tronie umieszczonym na lawecie z kółkami, zabałaganionej preclami. Przywódcy procesji mają swoich zwolenników. A Was co bardziej przekonuje? Szaleństwo karnawału czy ascetyzm postu?

Istnieją przypuszczenia, że na twórczość Pietera Bruegla miały wpływ dzieła Erazma z Rotterdamu (Pochwała głupoty) czy Sebastiana Branta (Statek głupców) wyśmiewające schematy zachowań. Widać to także na obrazie, którym dzisiaj chcemy Was zainteresować. Groteskowe przedstawienie osób prowadzących procesje pokazuje wady zarówno karnawału, jak i postu, poddaje w wątpliwość zasadność narzucanego przez kościół umartwiania się, jak i beztroskiego, wypełnionego zabawą, stylu życia.

Wojna postu z karnawałem – utwór z albumu studyjnego "Wojna postu z karnawałem" Przemysława Gintrowskiego, Jacka Kaczmarskiego i Zbigniewa Łapińskiego, wydanego w 1993 r. Premierowe wykonanie miało miejsce 2 listopada 1992 roku w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej.

Pieter Bruegel Starszy, ze względu na tematykę swoich obrazów, nazywany „Chłopskim”, czerpał motywy z Biblii, przekładał na płótno niderlandzkie ludowe przysłowia, malował pejzaże, pokazywał codzienne życie zwykłego człowieka (wesela, biesiady, itp.). Uczył się malarstwa w pracowni Pietera Coecka van Aelsta i u Claude’a Doriziego w belgijskim mieście Mechelen. W roku 1551, kiedy miał już tytuł mistrza, przyjęto go do cechu malarzy Antwerpii. W 1563 zamieszkał na stałe w Brukseli. Miał dwóch synów, także malarzy – Pietera Brueghla, zwanego Piekielnym (w jego pracach występował często motyw ognia, piekła i bijatyk) i Jana Brueghla, nazywanego Aksamitnym (dzięki m.in.  harmonii, delikatnej fakturze i kolorystyce prac).  Artyście przypisuje się autorstwo 45 dzieł. Jego najsławniejsze obrazy, w tym „Walka karnawału z postem”, znajdują się w wiedeńskim Muzeum Historii Sztuki (Kunsthistorisches Museum Wien) – jednej z największych na świecie galerii, posiadającej w swych zbiorach cenną kolekcję malarstwa europejskiego, sztuki starożytnej oraz monet. Malarz zmarł 9 września 1569 w Brukseli. Pochowano go wraz z żoną w kościele Notre-Dame de la Chapelle, jednym z najstarszych zabytków miasta.

Zdjęcie: Wikimedia Commons/Domena Publiczna