W Łyku sztuki kontynuujemy odkrywanie malarstwa ukraińskiego, wciąż niemal nieznanego w Polsce. Tym razem przenieśmy się nad jezioro zatopione w świetle zachodzącego słońca. Ten wyjątkowo malowniczy obraz, przywodzący na myśl twórczość francuskich impresjonistów, stworzył Serhij Wasylkowski – jeden z czołowych ukraińskich pejzażystów, nazywany „malarzem nieba” i „poetą malarstwa ukraińskiego”.

Namalowany na początku XX w. obraz zatytułowany „Zachód słońca nad jeziorem” już na pierwszy rzut oka zachwyca kolorami. Chmury i woda wprost toną w różowym świetle zachodzącego słońca. W tym zalewie barw zanika linia horyzontu, powierzchnia jeziora łączy się z niebem. Na wodzie, wśród wyrastających gdzieniegdzie trzcin, leniwie unosi się łódka z trzema osobami. Wszystkie te szczegóły zaznaczone są pojedynczymi, pozornie niedbałymi pociągnięciami pędzla. Obraz Serhija Iwanowicza Wasylkowskiego (1854-1917) można skojarzyć ze słynnym płótnem „Impresja. Wschód słońca” Claude’a Moneta, gdzie głównym tematem również jest gra światła – w tym przypadku porannego – padającego na wodę (więcej o tym dziele pisaliśmy kilka miesięcy temu).

Wasylkowski pochodził z położonego we wschodniej Ukrainie miasta Izium, a większą część dzieciństwa spędził w Charkowie. Tam rozpoczął edukację malarską, którą kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Podczas studiów w pracowniach pejzażystów Michaiła Clodta i Władimira Orłowskiego, zrodziła się jego fascynacja malarstwem krajobrazowym. Wkrótce młody artysta zdobył pierwsze poważne nagrody, w tym czteroletnie stypendium zagraniczne. Odwiedził dzięki niemu kilka krajów, zatrzymując się na dłużej w stolicy sztuki - Paryżu. Zapewne miał wówczas okazję zapoznać się z malarstwem impresjonistów, w tym Moneta. Z pewnością wiadomo, że wrażenie zrobiła na nim twórczość przedstawicieli Szkoły z Barbizon, uważanych za prekursorów impresjonizmu. Barbizończycy jako pierwsi wyszli ze swoją pracą w plener, by malować pejzaże pozbawione idealizacji. Podobnie w kolejnych latach postępował Wasylkowski.

Wzbogacony o zagraniczne doświadczenia, a nawet międzynarodowe sukcesy, Wasylkowski już po dwóch latach wrócił do ojczyzny. Od 1888 r. mieszkał w Charkowie sporo podróżując po kraju w poszukiwaniu motywów malarskich. Szczególnie ukochał swoją rodzinną okolicę, Słobodszczyznę, czyli region na pograniczu północno-wschodniej Ukrainy i południowo-zachodniej Rosji. To właśnie tam stworzył swoje najwybitniejsze pejzaże, uważane dziś za kamień milowy w rozwoju malarstwa ukraińskiego. Wasylkowski zaliczany jest do twórców tak zwanej Charkowskiej Szkoły Krajobrazowej, a jego twórczość wpisuje się w zjawisko rozkwitu ukraińskiego pejzażu na przełomie XIX i XX w. Do swoich obrazów często wprowadzał motywy folklorystyczne lub historyczne - takie jak postacie Kozaków. Dzieła te były manifestacją ukraińskiego patriotyzmu, ostro zwalczanego przez władze Imperium Rosyjskiego. Wśród obrazów Wasylkowskiego nie brakuje jednak także czystych pejzaży, takich jak „Zachód słońca nad jeziorem”. Są to najczęściej prace w niewielkim formacie, w których kluczową rolę odgrywa światło, kolor i nastrój. Nie bez powodu Wasylkowskiego nazywano „malarzem nieba” i „poetą malarstwa ukraińskiego”.

Wasylkowski pozostawił po sobie ponad trzy tysiące dzieł. Niemal połowa z nich po śmierci artysty trafiła zgodnie z jego wolą do Charkowskiego Muzeum Przemysłu i Sztuki (obecnie Muzeum Sztuki w Charkowie). Niestety zawieruchy historyczne - wojna domowa, włączenie Ukrainy do ZSRR, II wojna światowa - przyczyniły się do rozproszenia i zniszczenia kolekcji. Obecnie znanych jest około 500 prac artysty rozsianych po muzeach i zbiorach prywatnych. „Zachód słońca nad jeziorem” znajduje się w Narodowym Muzeum Sztuki w Kijowie.

Zdjęcie główne: Serhij Wasylkowski „Zachód słońca nad jeziorem” ze zbiorów Narodowego Muzeum Sztuki w Kijowie. Fot. Domena publiczna.

Zwiedzajcie z nami wirtualnie muzea i galerie całego świata!

Takie możliwości otwiera przed Wami sekcja MUZEA i GALERIE w Bazie Legalnych Źródeł na legalnakultura.pl