SŁOWNICZEK

A-N

1. Administrator danych osobowych

   Organ, jednostka organizacyjna, podmiot lub osoba, która decyduje o celach przetwarzania danych osobowych (po co dane są przetwarzane) i środkach przetwarzania danych osobowych (jak dane są przetwarzane). Podmiot ten nie musi sam przetwarzać danych (nie musi być w ich fizycznym posiadaniu). Co do zasady, na administratorze danych spoczywa wiele obowiązków ustawowych związanych z przetwarzaniem danych osobowych, np. obowiązek informacyjny (w stosunku do osoby, której dane przetwarza) czy obowiązek rejestracji zbioru danych i obowiązek zabezpieczenia danych.

2. Administratorzy katalogów odniesień (linków internetowych)

   Podmioty, które publicznie udostępniają informacje, pozwalające na zlokalizowanie konkretnych zasobów systemu teleinformatycznego (tj. odniesień prowadzących tylko do adresów określonych serwisów internetowych, a nie konkretnych treści), w których te dane się znajdują.

3. Audycja

   Ciąg ruchomych obrazów z dźwiękiem lub bez niego (audycja audiowizualna) albo ciąg dźwięków (audycja radiowa), stanowiący, ze względu na treść, formę, przeznaczenie lub autorstwo, odrębną całość w stworzonym przez dostawcę usługi medialnej programie lub katalogu audycji udostępnianych publicznie.

4. Copyright alert system

   Copyright alert system jest to system ostrzegania o naruszaniu praw autorskich. Odnosi się do ram, które uzgodnili dostawcy usług internetowych, uczestniczący w programie pn. Organizacja Własności Intelektualnej. Zakres działań to monitorowanie sieci wymiany plików oraz zbieranie adresów IP, podejrzanych o naruszenia praw autorskich, a także przedstawianie takich adresów dostawcom usług internetowych.

5. Cytat

   Dosłowne przytoczenie fragmentu cudzego utworu lub drobnego utworu w całości. Cytaty wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Cytatów nie można modyfikować. Korzystając z cytatu należy podać każdorazowo autora i źródło, z którego on pochodzi. Prawa gatunku to parodia, pastisz, karykatura, wariacja muzyczna.

6. Dane osobowe

   Wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Oznacza to, iż za daną osobową uznamy taką informację (najczęściej zbiór kilku informacji), które pozwalają zidentyfikować osobę, której te dane dotyczą (np. imię, nazwisko, adres zamieszkania, miejsce pracy). Daną może być również każda informacja dotyczącą już zidentyfikowanej osoby (np. informacja o stopniu naukowym posiadanym przez osobę, którą znamy).
   
   Daną osobową może być numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne danej osoby. Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.

7. Dane osobowe wrażliwe (sensytywne)

   Dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz dane dotyczące skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. Co do zasady, istnieje zakaz przetwarzania danych wrażliwych – można to robić jedynie w ściśle określonych przypadkach (wskazanych wprost w przepisach prawa), po rejestracji zbioru u Generalnego Inspektora Danych Osobowych.
   
   

8. Digitalizacja

   Przeniesienie materiałów zapisanych w postaci analogowej do formatu cyfrowego.
   
   

9. Dobra osobiste

   Dobra związane z człowiekiem, chroniące jego godność, pozycję czy nietykalność. W szczególności są to zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, zdrowie, życie psychiczne, rodzinne i prywatne, kult pamięci osoby zmarłej oraz poczucie przynależności do określonej płci.
   
   Dobra osobiste odnoszą się również do osób prawnych (np. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością). Osoby prawne korzystają z ochrony takich dóbr osobistych jak nazwa, tajemnica korespondencji, dobra sława czy nienaruszalność zajmowanego lokalu.
   
   

10. Dobro niematerialne

    Dobra, które nie mają (lub nie muszą mieć dla swojego istnienia) postaci materialnej (w sensie fizycznym), np. własność intelektualna, dobra osobiste, pieniądze. Da się je jednak (pomimo braku fizycznej postaci) zmierzyć, policzyć czy zidentyfikować.
    
    

11. Domena publiczna

    Utwory, do których wygasły majątkowe prawa autorskie, albo te utwory, które nigdy nie były objęte ochroną majątkowo-prawną.

    Z twórczości umieszczonej w domenie publicznej można korzystać bez ograniczeń, przy respektowaniu praw osobistych twórcy.

    W Polsce prawa do danego utworu wygasają po 70 latach od śmierci jego autora. Wtedy przechodzi on do domeny publicznej. Trzeba jednak zachować ostrożność. Jeśli bowiem dzieło było tłumaczone z innego języka, prawa majątkowe do niego wygasają dopiero 70 lat po śmierci tłumacza.

12. Dostawca usługi medialnej

    Osoba fizyczna, osoba prawna lub osobowa spółka handlowa ponosząca odpowiedzialność redakcyjną za wybór treści usługi medialnej i decydująca o sposobie zestawienia tej treści, będąca nadawcą.

13. Dozwolony użytek osobisty

    Korzystanie z pojedynczych egzemplarzy rozpowszechnionych utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

14. DRM

    DRM to systemy Digital Rights Management. Mówi się, że cyfryzacja (digitalizacja) jest dla nadawców prawdziwym wyzwaniem. Maria Rorbye Ronn, reprezentująca kilka duńskich stacji radiowych, ilustruje to przykładem: bywa, że do materiałów jest trzydzieści rodzajów posiadaczy praw autorskich i każdy z nich może chcieć ich ochrony za pomocą innego systemu DRM.

15. Dzieła osierocone

    Utwory, których autorzy pozostają nieznani albo nie można do nich dotrzeć. Utwory osierocone pozostają objęte autorskim prawem majątkowym.

16. EUIPO

     European Union Intellectual Property Office (EUIPO)

    Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej zajmuje się rejestracją znaków towarowych UE i wspólnotowych wzorów przemysłowych. EUIPO obejmuje ochroną rejestrowane i już zarejestrowane znaki towarowe oraz wzory przemysłowe.

    https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/home

17. Fonogram

    Pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych.

18. HADOPI

    Tzw. prawo Hadopi, nazywane również prawem trzech ostrzeżeń, weszło w życie w styczniu 2010 r. we Francji. Na mocy ustawy powstała organizacja Higher Authority for the Distribution of Works and the Protection of Copyright (HADOPI). Monitoruje ona poczynania internautów i w razie stwierdzenia naruszenia praw autorskich uruchamiana jest procedura trzech ostrzeżeń: 1/ e-mail, 2/ list, 3/ odcięcie od sieci i grzywna do 300 tysięcy euro.

19. Host provider

    Podmiot, który udostępnia zasoby systemu teleinformatycznego (np. serwer, serwis user generated content) w celu przechowywania danych (np. serwis Youtube).

20. ISP

    Podmioty pośredniczące w dostępie do treści rozpowszechnianych w sieci Internet przez osoby trzecie (ang. „intermediary service providers” – „ISP”), w tym: podmioty świadczące usługi zwykłego przekazu (mere conduit), podmioty świadczące usługi cachingu, operatorzy systemów wyszukiwawczych (w tym operatorzy wyszukiwarek internetowych) oraz administratorzy katalogów odniesień (linków internetowych).

21. Komisja Prawa Autorskiego

    Podstawę działania Komisji Prawa Autorskiego stanowi ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Komisja składa się z trzydziestu arbitrów. Arbitrów powołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego spośród kandydatów przedstawionych przez organizacje zbiorowego zarządzania oraz stowarzyszenia twórców, artystów wykonawców i producentów (15 arbitrów); organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych oraz organizacje radiowe i telewizyjne (15 arbitrów). Do zadań Komisji należy: rozpatrywanie spraw o zatwierdzanie i zmianę zatwierdzonych tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych; rozstrzyganie sporów dotyczących stosowania tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych; rozstrzyganie sporów związanych z zawarciem umowy pomiędzy operatorem sieci kablowej a właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi o reemisję w sieciach kablowych utworów nadawanych w programach organizacji radiowych i telewizyjnych; wskazywanie organizacji właściwej w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w przypadku, gdy na danym polu eksploatacji działa więcej niż jedna organizacja zbiorowego zarządzania, a twórca lub uprawniony z tytułu prawa pokrewnego nie należy do żadnej organizacji albo nie ujawnił swojego autorstwa; rozpatrywanie spraw o odtworzenie akt oraz uzupełnienie lub sprostowanie orzeczenia Komisji; rozpatrywanie spraw o wykładnię orzeczenia Komisji.

22. Koncesja

    Zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej wprost wskazanej w przepisach prawa. Konieczność uzyskania koncesji stanowi wyjątek od obowiązującej w Polsce zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej – obowiązek uzyskania koncesji musi wynikać z ustawy.
    
    

23. Konwencja (treaty)

    Umowa międzynarodowa będąca źródłem prawa międzynarodowego, zawierana w formie pisemnej między państwami.
    
    

24. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

    Konstytucyjny organ państwa, którego zadaniem jest stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani przez Sejm, Senat i Prezydenta Rzeczypospolitej. Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji.
    
    Zasady i tryb działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, jej organizację oraz szczegółowe zasady powoływania jej członków określa ustawa.

25. Legalne źródła kultury

    Legalne źródła kultury to wszelkie miejsca, w których w różny sposób, zgodnie z prawem i z poszanowaniem praw twórców są udostępniane – odpłatnie lub bezpłatnie – dobra kultury rozumiane jako utwory.

    Legalne źródła kultury płatne – umożliwiają dostęp do utworu za wynagrodzeniem dla twórcy lub osoby uprawnionej do autorskich praw majątkowych do utworu.

    Legalne źródła kultury bezpłatne – dostęp do utworów umożliwiają bez wynagrodzenia:
    za zgodą twórcy lub innej osoby uprawnionej do autorskich praw majątkowych, w ramach dozwolonego użytku lub z zasobów znajdujących się w domenie publicznej.

26. Licencja

    Oświadczenie woli stron zawarte w formie umowy cywilnoprawnej określającej zasady i warunki korzystania z utworu w zakresie prawa autorskiego (umowa na korzystanie z utworu).

27. Licencje Creative Commons (CC)

    Główną ideą licencji Creative Commons jest umożliwienie twórcy (licencjodawcy) „zrzeczenia się”, w granicach przewidzianych przez obowiązujące prawo, majątkowych praw autorskich w określonym zakresie. Są to zatem licencje tak liberalne, jak na to pozwala ustawa: niewyłączne, nieograniczone co do czasu (udzielane są na czas nieoznaczony, czyli na czas trwania majątkowych praw autorskich) i terytorium (udzielane są na obszar całego świata) oraz nieodpłatne (skuteczność tego ostatniego zastrzeżenia trzeba jednak skorygować o obowiązujący w polskim systemie prawnym wyjątek obligatoryjnej odpłatności). Licencje CC wymieniają bardzo szeroki katalog pól eksploatacji, obejmujący (w przypadku najpopularniejszych licencji): a) zwielokrotnianie, włączanie utworu do jednego lub więcej zbiorów, zwielokrotnianie utworu włączonego do zbiorów; b) sporządzanie i zwielokrotnianie utworów zależnych pod warunkiem, że wszelkie takie utwory zależne, w tym wszelkie tłumaczenia na jakimkolwiek nośniku zostały w rozsądnym zakresie wyraźnie oznaczone, wyróżnione lub w inny sposób zostało na nich wskazane, że w oryginalnym utworze dokonano zmian; c) rozpowszechnianie oraz publiczne wykonanie utworu w tym utworu włączonego do zbiorów; d) rozpowszechnianie oraz publiczne wykonanie utworów zależnych; e) pobieranie danych z utworu oraz ich wtórne wykorzystanie. Charakterystyczna dla licencji CC jest ich elementowa struktura. Powstają one bowiem poprzez odpowiednie połączenie tzw. Atrybutów Licencji (License Elements), czyli klauzul umownych, kompleksowo regulujących określoną grupę zagadnień. Wyróżnia się cztery Atrybuty Licencji:

    1. Uznanie autorstwa

    
    

    Oznaczone symbolem:  lub skrótem „BY” – zobowiązanie licencjobiorcy do oznaczania utworu w określony w licencji sposób, ujęte w formie ograniczeń takich jak np.: nakaz pozostawienia w stanie nienaruszonym wszystkich oznaczeń związanych z ochroną prawnoautorską; nakaz zapewnienia, stosownie do możliwości używanego nośnika lub środka przekazu, oznaczenia imienia i nazwiska (pseudonimu) twórcy, a także i innych podmiotów, które zostaną wymienione przez licencjodawcę w oznaczeniach związanych z prawnoautorską ochroną utworu, regulaminach lub w inny rozsądny sposób (tzw. Osób Wskazanych), takich jak np. sponsor, czy wydawca; nakaz zachowania w stanie niezmienionym URI (ang. Uniform Resource Identifier) odsyłających do wymienionych powyżej informacji;

    
    
    

    2. Użycie niekomercyjne

    
    

    Oznaczone symbolem:  lub skrótem „NC” (od and. Non-Commercial) – zakaz wykorzystywania utworu przez licencjobiorcę w celach głównie nakierowanych na uzyskanie korzyści materialnych;

    
    
    

    3. Bez utworów zależnych

    
    

    Oznaczone symbolem:  lub skrótem „ND” (od ang. No-Derivatives) – zakaz wykonywania praw zależnych do stworzonych przez licencjobiorcę opracowań licencjonowanego utworu;

     

    4. Na tych samych warunkach

    
    

    Oznaczone symbolem:  lub skrótem „SA” (od ang. Share Alike) – zezwolenie na wykonywanie praw zależnych do stworzonych przez licencjobiorcę opracowań licencjonowanego utworu, jednakże pod warunkiem, że opracowania takie będą rozpowszechniane wyłącznie na tej samej licencji CC, na której rozpowszechniany jest utwór pierwotny (lub licencji zapewniającej ten sam poziom „otwartości” co ta licencja CC).
    
    Możliwe jest powstawanie kombinacji wyżej wymienionych licencji, np.:
    
    Licencja CC BY-SA oznacza, że aby użyć utworu opisanego w ten sposób: należy podpisać kto jest autorem utworu pierwotnego i udostępnić powstały utwór na takiej samej licencji jak utwór pierwotny.
    
    Licencja CC BY-NC-SA oznacza, że aby użyć utworu opisanego w ten sposób: należy podpisać kto jest autorem utworu pierwotnego, nie wykorzystywać powstałego dzieła w celu osiągnięcia korzyści materialnych oraz udostępnić je na takiej samej licencji jak utwór pierwotny.
    
    Licencja CC BY-NC-ND oznacza, że aby użyć utworu opisanego w ten sposób należy: podpisać kto jest autorem utworu, nie wykorzystywać utworu w celu osiągnięcia korzyści materialnych oraz zachować utwór w oryginalnej postaci (nie tworzyć utworów zależnych).

28. Materiał prasowy

    Jest to każdy opublikowany lub przekazany do opublikowania w prasie tekst albo obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym lub innym, niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy, przeznaczenia czy autorstwa.
    
    

29. Monopol autorski

    Wyłączne prawo twórcy utworu do korzystania z dzieła. Oznacza ono, iż bez zgody twórcy nie ma możliwości korzystania z dzieła przez niego stworzonego. Ingerencja w dzieło i możliwość korzystania z dzieła bez zgody twórcy może następować tylko w przypadkach ściśle określonych przez przepisy prawa.
    
    

30. Nadanie utworu

    Rozpowszechnienie utworu drogą emisji radiowej lub telewizyjnej.

31. Nadawca

    Osoba fizyczna, osoba prawna lub osobowa spółka handlowa, która tworzy i zestawia program oraz rozpowszechnia go lub przekazuje innym osobom w celu rozpowszechniania.

32. Nieuczciwa konkurencja

    Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.