Artyści chyba nigdy nie mieli łatwego życia. W epoce internetu, która miała wszystkim umożliwić dostęp do zasobów, promocji i handlu okazała się być dla artystów pułapką. Co i rusz słychać, że kolejne portale fotograficzne wyprzedają materiały swoich użytkowników, narażając ich tym samym na straty finansowe i moralne.

„Fotograf w sieci czuje się zagrożony. Bardzo często rozpoczynający z nami współprace twórcy pytają o to jak zabezpieczamy ich interesy… Jak sprzedawane przez nich na platformie materiały są zabezpieczane i czy dysponujemy systemem wyszukiwania nielegalnie wykorzystywanych w internecie materiałów.” – mówi Emilia Szczepańczyk z polskiej platformy służącej do sprzedaży materiałów cyfrowych XXLSTOCK.COM.

Systemów wyszukiwania kradzionych materiałów w internecie w Polsce nie ma, przynajmniej nie na wielką skalę. Ale problem polskich twórców nie jest jedynie oddolny i nie dotyczy tylko umyślnej bądź nieumyślnej (spowodowanej brakiem wiedzy) kradzieży i nielegalnego wykorzystywania zdjęć, grafik czy innych materiałów cyfrowych. Często zdarza się, że to popularne portale podkładają nogę artystom.

I bądź tu… artystą

Pierwsza lawina krytyki spadła na Instagram popularną aplikację na urządzenia mobilne wykorzystywaną głównie w USA i Wielkiej Brytanii. Instagram przechodząc w ręce nowego właściciela wprowadził zmianę w regulaminie, skutkującą utratą praw majątkowych przez wszystkich swoich użytkowników.

Druga afera została wywołana przez GettyImages, jeden z największych i najstarszych amerykańskich banków zdjęć. W tym przypadku chodziło o odgórną wyprzedaż tysięcy zdjęć do firmy Google za jednorazową, bardzo niską opłatą dla ich autorów.

Alternatywny instagram

Instagram był do tej pory postrzegany przez swoich użytkowników jako łatwa w obsłudze i miła aplikacja służąca raczej do zabawy, niż poważnej fotografii. Chociażby dlatego, że aplikacja ta wykorzystywana jest jedynie na urządzeniach mobilnych. Chętnie sięgali po nią młodzi ludzie, gdyż Instagram kojarzył się z czymś alternatywnym i niezależnym.

Aż do nagłej zmiany w regulaminie aplikacji, która nastąpiła po jej przejściu w ręce nowego właściciela, którym stał się Facebook. Od teraz zdjęcia wszystkich użytkowników aplikacji będę mogły być wykorzystane do celów komercyjnych bez ich zgody, a zyski ze sprzedaży pozostaną w rękach Facebooka.

Użytkownicy Instagramu muszą pogodzić się z tym, że od czasu do czasu serfując po internecie będą się natykali na swoje własne fotografie, albo muszą usunąć konto. Facebook nie boi się strat finansowych powołując się na efekt skali.

Getty! Grasz z nami czy przeciwko nam?

GettyImages to jeden z największych i najstarszych banków zdjęć. Na stronie internetowej w zakładce „o nas” firma pisze o swojej misji, którą jest połączenie potrzeb Twórców z szybkim dostępem do zasobów cyfrowych. GattyImages deklaruje również przenoszenie twórczych pomysłów w życie…

Umowa podpisana między bankiem zdjęć, a firmą Google wywołała oburzenie w środowisku fotografów stockowych. Portal GettyImages w grudniu 2012 roku przekazał firmie Google około 5 tysięcy zdjęć do biblioteki mającej służyć usłudze Drive. Każdy jej użytkownik może wykorzystać materiały pochodzące z GettyImages do swoich celów, np. poprzez zilustrowanie dokumentów czy prezentacji.

Za zdjęcia przekazane firmie Google, ich autorzy otrzymali tylko jednorazową, symboliczną kwotę. A ich dane są nie do odszukania, nawet w metadanych fotografii.

Jak nie dać się złapać w sieć

Pomimo tego, na internet nie powinno się obrażać. Stanowi on bezcenne źródło wiedzy i możliwości zwłaszcza dla małych firm, freelancerów i twórców. Maciej Stelmach, prezes XXLSTOCK.COM przedstawia kilka metod przydatnych do uniknięcia negatywnych skutków korzystania z portali stockowych czy innych służących do prezentacji fotografii.

Po pierwsze regulamin.
To niezwykle ważne w przypadku osób zajmujących się wykonywaniem dzieł mających jakiekolwiek znamiona indywidualnej twórczości, ze względu na autorskie prawo majątkowe. Nie warto wchodzić we współpracę z portalami, które przejmują prawa majątkowe do naszych dzieł. Ograniczamy w ten sposób swoje dochody. Jeżeli już wykorzystujemy nieograniczony internet, bądźmy faktycznie wszędzie, a nie tylko w jednym miejscu.

Czujność i zaangażowanie.
To cechy, które musi mieć każda osoba korzystająca z internetu, ale twórcy szczególnie. Pracując w internecie należy znać swoje prawa i wiedzieć jakie realia rządzą tą przestrzenią. Przed każdą istotną zmianą w regulaminie portalu czy aplikacji, są jej sygnały wysyłane przez firmę z którą współpracujemy w postaci np. informacji prasowych czy newsletterów, także warto śledzić tak rynek, aby zdążyć przed czasem podjąć decyzje o tym czy chcemy kontynuować współpracę z danym portalem.

Wiarygodność serwisu.
Już od kilku lat na polskim rynku internetu funkcjonują różne stowarzyszenia i fundacje, których celem jest wskazywanie legalnych źródeł plików cyfrowych. Jedną z takich fundacji jest Fundacja Legalna Kultura, która zgromadziła w swojej bazie 176 legalnych źródeł a wkrótce ma też u nich powstać oddzielna zakładka poświęcona fotografii. Wśród serwisów na www.legalnakultura.pl jest XXLSTOCK.COM. Na platformie tej widoczne są jedynie niskiej rozdzielczości kopie sprzedawanych materiałów, opatrzone znakiem wodnym. Obowiązuje również system czterech licencji dokładnie i prosty sposób określających pola eksploatacji kupowanych dzieł.

Emilia Szczepańczyk

fot. rafalkolsu_xxlstock.com