Czy biblioteki są ważne? Czy mogą zmienić życie człowieka? Dlaczego ponad 3 tys. bibliotekarzy z różnych krajów spotkało się we Wrocławiu? Odpowiedzią na te pytania był 83. Światowy Kongres Bibliotek i Informacji, który odbył się pod koniec sierpnia we Wrocławiu.

To prestiżowe wydarzenie, które co roku odbywa się w innym państwie. Polska była jego gospodarzem po raz trzeci. Hasło przewodnie kongresu „Biblioteki. Solidarność. Społeczeństwo” idealnie oddało zakres tematyczny i poruszane tematy. W obradach uczestniczyło ponad 3 tys. bibliotekarzy ze 122 krajów. Głównym organizatorem kongresu jest Międzynarodowa Federacja Bibliotekarskich Stowarzyszeń i Instytucji IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions). Organizacji Kongresu w Polsce podjęli się: Biblioteka Narodowa, Miasto Wrocław oraz Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.


W Hali Stulecia gościło ponad 3 tys. bibliotekarzy

Podczas kongresu bibliotekarze rozmawiali o przyszłości bibliotek, najnowszych trendach, problemach w branży, ostatnich dokonaniach, zmianach zachodzących na gruncie bibliotekarstwa i informacji naukowej oraz prezentowali innowacyjne projekty. Wydarzenie było też idealną okazją do wymiany doświadczeń, nawiązania współpracy, wymiany dobrych praktyk i zebrania mnóstwa inspiracji.

– Spotkamy się tutaj, aby świętować wiele osiągnięć, które wspólnie zrealizowaliśmy od naszego ostatniego spotkania w Columbus i co ważniejsze, aby kontynuować prace nad zjednoczeniem środowiska bibliotecznego. Hasło tegorocznego kongresu „Biblioteki. Solidarność. Społeczeństwo” doskonale wyraża nasze nadzieje i marzenia na przyszłość – powiedziała podczas uroczystego otwarcia kongresu Donna Scheeder, przewodnicząca IFLA.

– Mam nadzieję, że społeczna solidarność oraz siła bibliotek to recepta na pokój oraz odpowiedzialną przyszłość – zaznaczył podczas ceremonii otwarcia kongresu prof. Piotr Gliński, wicepremier oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. – Potrzebujemy bibliotek we współczesnym świecie. Potrzebujemy ich by mieć bardziej wykształconych, rozsądnych i mądrych, niezależnie myślących obywateli – dodał.



– My bibliotekarze możemy otworzyć drzwi aspiracji dla starszych i młodych. Biblioteka jest miejscem bezpieczeństwa, społeczności, odpoczynku, regeneracji, spokoju, uczenia się i solidarności. To dostęp do mądrości, wiedzy i piękna. Biblioteki są fundamentem każdego społeczeństwa obywatelskiego. Biblioteka jest azylem. To nie tylko okno na przeszłość, ale narzędzie modernizacji – podkreślił dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej.

Wsparciem podczas przygotowań i w trakcie obrad służyło 260 wolontariuszy z 40 krajów odpowiedzialnych m.in. rejestrację gości, obsługę sal, pomoc uczestnikom oraz planowanie wycieczek do bibliotek.

– Wolontariat jest wymagającym doświadczeniem. Z jednej strony moją motywacją do zostania wolontariuszem było zwolnienie z opłaty konferencyjnej. Z drugiej to wydarzenie stanowi okazję do lepszego poznania kongresu i sposobu jego organizacji. Jako wolontariuszka mogę być bliżej wszystkiego. Ponadto spotkałam wielu interesujących ludzi reprezentujących różnorodne środowiska kulturalne i posługujących się odmiennymi językami – o swoich doświadczeniach mówi Dragana Stolić z Univerzitetska Biblioteka „Svetozar Marković” w Belgradzie (Serbia).


Czerwone kamizelki w akcji!

Program tegorocznego Kongresu składał się z prawie 250 wystąpień, warsztatów i prezentacji. Nie zabrakło też ciekawych wykładów i sesji przy stolikach eksperckich. Program wydarzeń był napięty - pomocna okazała się aplikacja mobilna, która informowała za pomocą komunikatów o bieżących wydarzeniach kongresowych, przypominała o zaplanowanych sesjach i eventach oraz gromadziła notatki tekstowe i audiowizualne.

Część z uczestników przyjechała na kongres dzięki wsparciu stypendiów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Była to dla nich okazja do aktywizacji, budowania sieci kontaktów, poznania wielu osób, ale również możliwość poszerzenia własnej wiedzy o współczesnych trendach w bibliotekarstwie.

- Widać duża energię ludzi, którzy przyjechali tutaj dowiedzieć się czegoś nowego i poznać nasz kraj i to jak funkcjonują polskie biblioteki. Opłata konferencyjna jest dość wysoka, więc gdyby nie to dofinansowanie nie mogłabym uczestniczyć w kongresie. Fajne jest to, że w kuluarach wszyscy rozmawiamy i możemy wzajemnie się zainspirować, bo wiele ciekawych rzeczy w naszych bibliotekach się dzieje. W ten sposób poznałam bibliotekarki z Kataru i Ugandy – wspomina Jolanta Zwierzyńska z biura promocji Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi, dla której otrzymanie stypendium było prawdziwą szansą na zebranie nowych pomysłów.

Podczas sesji „A Call to Action” władze IFLA zaprezentowały założenia najnowszego projektu Global Vision Discussion oraz harmonogram wykonanych i planowanych prac. Projekt dotyczy przed wszystkim kształtowania przyszłości bibliotek i współpracy międzynarodowej całego środowiska oraz uwzględnienia wyzwania, jakie stoją przed bibliotekami we współczesnym świecie. Do tej pory odbyły się warsztaty i rozmowy, w których uczestniczyło ponad 140 przedstawicieli z różnych krajów. Aby zachęcić bibliotekarzy do dzielenia się własną wizją zaproszono ich do udziału w interaktywnej ankiecie. Każdy uczestnik na sali mógł oddać głos za pomocą urządzeń mobilnych. Nad przyszłością bibliotek głosowało prawie 360 osób. Co więcej, głosowanie w IFLA Global Vision trwa do końca września.


 Głosowanie o przyszłości bibliotek

Istotnym tematem poruszanym podczas sesji był ten dotyczący osób z różnymi niepełnosprawnościami. Podczas spotkań biznesowych i otwartych sesjach omawiano potrzeby tej grupy osób będących zarazem czytelnikami bibliotek różnego typu i rolę bibliotekarzy jako przewodników w zdobywaniu informacji. Dwukrotnie prezentowano Bibliotekę Uniwersytetu w Pekinie w kontekście zarządzania wiedzą i informacją oraz modernizacji przestrzeni bibliotecznej zgodnej z oczekiwaniami użytkowników. Inne zagadnienie dotyczyło procesu digitalizacji, bibliotek cyfrowych, długoterminowej archiwizacji zbiorów cyfrowych i zmieniających się technologii na przestrzeni ostatnich 10 lat. W odniesieniu do promocji literatury podczas Tech Lab poruszono wątki odnośnie problematyki gamifikacji, robotów, wirtualnej rzeczywistości, startup-ów czy projektu archiwum cyfrowego „Pilecki – Bohater Niezwyciężony” o minionych latach terroru. Szeroko komentowana w kuluarach była sesja na temat środowisk LGBT i otwartości bibliotek na potrzeby takich użytkowników.

- Rozmawiałam z bibliotekarzem z Kanady, który pracuje w Transgender Achives - pierwszym tego typu archiwum gromadzącym materiały, dokumenty po osobach i organizacjach, które pracowały dla polepszenia statusu osób transpłciowych. W archiwum można znaleźć m.in. wiele kolekcji na temat środowiska LGBT – tłumaczy Terry Dankowski, która uczestniczyła w sesji „Libraries and the Intersection of LGBTQ + Lives - LGBTQ Users Special Interest Group”.

Wśród licznych wystąpień międzynarodowych zauważalne były inicjatywy podejmowane przez przedstawicieli polskiego bibliotekarstwa. Prezentowano m.in. Academica – Cyfrową Wypożyczalnię Publikacji Naukowych, działania Instytutu Książki na rzecz bibliotek oraz Fundacji Legalna Kultura, gdzie Dariusz Duma ukazał burzliwe zmiany w świecie, w którym funkcjonują biblioteki i bibliotekarze.

- To trzeba przeżyć. Jest głośno, tłumie i kolorowo. Kongresowi towarzyszy mnóstwo emocji. Bardzo podobają mi się wystawowe rzeczy. Inspiracje mogę nawet czerpać z plakatów, które pokazano na sesji posterowej. To bardzo wartościowe doświadczenie. Duże wrażenie zrobiło na mnie też widowisko o historii Wrocławia na głównej scenie podczas otwarcia kongresu. To był strzał w dziesiątkę – mówi Justyna Kaczorowska, dyrektor Biblioteki Publicznej Gminy Dzierżoniów w Mościsku.

W Hali Stulecia uwagę zwracały stanowiska wystawców: bibliotek, firm, wydawnictw, stowarzyszeń i nie tylko. Na jednym ze stanowisk prezentowano najnowsze skanery oraz rozwiązania wspierające digitalizację. O swojej działalności fantastycznie opowiadali przedstawiciele ze Słowackiej Biblioteki Narodowej, jednocześnie przedstawiając dokonania i projekty digitalizacyjne. Największą atrakcją okazał się tu Magic Box, dotykowe multimedialne urządzenie z przeźroczystym ekranem i ekspozycją na tradycyjne zbiory.

Przyciągające było również stanowisko firmy „Innovative”, na którym można było wygrać bibliotekę na kółkach, czyli specjalny rower ze schowkiem na książki. Takie inicjatywy są coraz częściej widoczne na polskich ulicach – w Krakowie działa np. Lotna czytelnia, w Poznaniu „Zamek z książką”, a w Lublinie czytelnicy miejskiej biblioteki mogą nawet wypożyczyć bibliobike. O przemianach modernizacyjnych bibliotek bibliotekarze mogli przekonać się oglądając nieszablonowe katalogi firmy „We are library people” z fikuśnymi meblami, regałami prezentacyjnymi i nie tylko.

                             BiblioboXX, czyli szerzenie idei bookcrossingu

Zainteresowanie w przerwach między obradami kongresu wzbudziła także mikrobiblioteka w budce telefonicznej. BiblioboXX powstał jako projekt kształcenia zawodowego przy zaangażowaniu uczniów szkół zawodowych i innych placówek. Dzięki wykorzystaniu wiedzy i technik np. budownictwa konstrukcji metalowych czy stolarskich, szklarskich i lakierniczych uczniowie nadali zwykłej, nieużywanej budce telefonicznej drugie życie promując przy tym dobrą literaturę i rozszerzając ideę bookcrossingu. Na jednej ze ścian mikrobiblioteki można zaobserwować przemieszczające się karty książki, które tworzą most będący symbolem porozumienia między stroną polską a niemiecką. Podobne BiblioboXX-y działają we Francji, Holandii, Berlinie, a nawet w Warszawie.

Konkurs na najlepszy plakat, spośród prawie 190 propozycji, wygrał „Buggy Ride” prezentujący projekt jednej z malezyjskich bibliotek Raja Tun Uda Library, Shah Alam. Projekt ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa podczas drogi z oddalonego parkingu do biblioteki. Przejażdżki małym samochodem stały się atrakcją dla najmłodszych, a w efekcie zwiększyły także liczbę użytkowników odwiedzających bibliotekę – przez niecałe 3 lata dzięki usłudze do siedziby biblioteki przyjechało już 138 tys. osób.

Integracja bibliotekarzy w trakcie kongresu przebiegała także pod znakiem zabawy. Podczas wieczoru kulturalnego odbyło się przyjęcie, gdzie prawie tysiąc osób zatańczyło poloneza wokół malowniczej fontanny. Po koncercie i pokazie multimedialnym wszyscy oddali się w rytm Silent Disco oraz roztańczyli na parkiecie dyskoteki w szalonym stylu lat 80.



- Dzięki kongresowi widzimy postęp jaki dzieje się w bibliotekach. Widzimy jak grupy bibliotekarzy mogą wpływać na przyszłość bibliotek – podsumowała wydarzenia kongresowe Yasmine Youseef z Biblioteki Aleksandryjskiej (Egipt).


Zaproszenie do Kuala Lumpur na WLIC2018

W 2018 roku 84. Kongres IFLA będzie miał miejsce w Kuala Lumpur, stolicy Malezji.

Tekst i zdjęcia
Barbara Maria Morawiec
red. nacz. serwisu Lustra Biblioteki


Przeczytajcie także refleksje Dariusza Dumy wokół wystąpienia na IFLA oraz wypowiedzi organizatorów i uczestników Konferencji IFLA.