W Muzeum Narodowym w Poznaniu powstaje niezwykle interesujący projekt z pogranicza malarstwa i sztuk wizualnych. Lech Majewski przygotowuje dwanaście wideoartów, w których twórczo reinterpretuje malarstwo Jacka Malczewskiego. W lecie odbyły się zdjęcia do projektu „Jacek Malczewski/Lech Majewski”, a obecnie reżyser rozpoczął prace nad ich montażem. Premierowy pokaz wideoartów planowany jest na 2024 rok.

W projekcie „Jacek Malczewski/Lech Majewski” poruszone i ożywione kompozycje Jacka Malczewskiego funkcjonują w etiudach jako tzw. „tableaux vivants”, czy też malarskie ślady przenikające materię filmową: charakterystyczne motywy i figury z repozytorium malarza, takie jak chimery, fauny, harpie i anioły.

„Te 12 wideoartów to nie jest ilustracja Malczewskiego, to jest rozmowa z Malczewskim, to jest opowiedzenie o Polsce i o świecie. Jest to wyjście z jego leksykonu symbolicznego i z jego wizji świata i czasu, w którym żył i pociągnięcie tej perspektywy do współczesności. Interesowało mnie wejście w jego świat, to, jak on by funkcjonował dzisiaj – ten świat i Malczewski” – powiedział Lech Majewski.

Inspirację dla reżysera stanowią m.in. obrazy z cyklu sybirskiego, „Thanatos” oraz „Portret rodziny artysty”. Do filmowego środowiska wprowadza Majewski elementy istotne dla metaforycznego i symbolicznego pejzażu malarza. „Rekwizytami są skonstruowana na podstawie obrazu »Po żniwie« brama-kołowrót, krucyfiks z obrazu »Na etapie«, czy też nosze z »Powrotu w rodzinne strony«. Dzięki tego rodzaju scenograficznej pracy twórczość Malczewskiego podlega artystycznej aktualizacji w czasowym przepływie kadrów. Wizyjne postaci wyposażone w charakterystyczne atrybuty, przemierzają filmowe pejzaże Majewskiego, wychodząc z okna w pracowni Malczewskiego ujętej na obrazie »Melancholia«. Rozpoczynając swój pochód przez dawną i współczesną Polskę, szukają odpowiedzi na pytania: Czy kajdany opadły z naszych stóp, czy wloką się za nami? Czy wizje Malczewskiego rezonują we współczesności? Jak bardzo brakuje nam wyobraźni malarza?” – poinformowały kuratorki projektu Zuzanna Wagner i Agnieszka Skalska.

„Mieliśmy setki osób, które trzeba było ubrać w kostiumy z epoki, to ogromne wyzwanie. Do tego mieliśmy budżet bardzo ograniczony. Gdyby nie to, że mam ogromne doświadczenie w oszczędzaniu, i że dużo ludzi zgodziło się oddawać rzeczy za pół darmo czy wręcz za darmo, że wspomagały nas różne instytucje, to nie dalibyśmy rady” – dodał reżyser.

Dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu Tomasz Łęcki przyznał, że wcale nie był pewien czy uda się to przedsięwzięcie zrealizować. „Od czasu naszego spotkania jeszcze w trakcie pandemii wiele się u nas wydarzyło, przede wszystkim ogromny sukces wystawy obrazów Jacka Malczewskiego z galerii lwowskiej, ogromna reakcja na Malczewskiego w Poznaniu w ogóle. To wszystko nam się jakoś w sposób nie do końca zaplanowany, ale bardzo dobrze, układa. Będziemy chcieli przeznaczyć na zainstalowanie 12 monitorów ważną część w rejonie obrazów Malczewskiego i całe to dzieło prezentować po otwarciu remontowanej teraz galerii. Szczegóły są dopracowane” – wyjaśnił Tomasz Łęcki.

Premierowy pokaz wideoartów odbędzie się w 2024 roku w Muzeum Narodowym w Poznaniu, w kolekcji którego znajdują się najbardziej znaczące dzieła Jacka Malczewskiego, z „Melancholią” i „Błędnym kołem” na czele. Etiudy wideo będą prezentowane w bezpośrednim dialogu z kompozycjami młodopolskiego symbolisty. Ekspozycji będzie towarzyszyć katalog zawierający tekst kuratorski i wywiad z artystą, bogato ilustrowane fotosami z etiud Majewskiego oraz zestawionymi komparatystycznie obrazami Malczewskiego, z których korzystał reżyser.

Zdjęcia z realizacji projektu „Jacek Malczewski/Lech Majewski”, fot. Angelus Silesius

Zdjęcie główne - plakat do projektu „Jacek Malczewski/Lech Majewski” autorstwa Lecha Majewskiego