Kluczowym momentem programu rocznicowego Ośrodka KARTA "Nieskończenie Niepodległa" jest ukazanie się 12 października "Księgi Stulecia Niepodległości". Przedstawiono w niej 60 wydarzeń, które zdaniem autorów miały decydujący wpływ na stulecie, w okresie od stycznia 1918 do września 2018 roku. Jest to intrygująca panorama skomponowana z nieoczywistych wypowiedzi i fotografii. Zobaczcie naszą relację ze spotkania promocyjnego "Księgi Stulecia Niepodległości".



Zbigniew Gluza, prezes Ośrodka, we wstępie do publikacji pisze: Zespół KARTY zdecydował się na taką realizację, opierając się na swych dotychczasowych doświadczeniach. Działamy od 1982 roku, śledząc bieg historycznych wydarzeń, a czasem go współtworząc - zachowana w tym okresie neutralność polityczna inspiruje nas do wystąpienia poza narastającą w Polsce polaryzacją społeczną. Zarazem stosowana przez nas od blisko czterech dekad metoda montażu świadectw – zbiorowego dziennika danego czasu - wydaje się nam najlepszą, jeśli nie jedyną możliwą formą źródłowej prezentacji tych stu lat Rzeczpospolitej.

Z "Księgi Stulecia Niepodległości" można dowiedzieć się m.in.: które procesy dyplomatyczne ostatecznie zadecydowały o tym, że Polska odbudowała swoją niepodległość w sojuszu z USA, Francją i Anglią; jaka była kluczowa rola Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego jako ojców niepodległości Polski, w jaki sposób polskie marzenie o mocarstwie wpłynęło na relacje z sąsiadami oraz mniejszościami narodowymi, naznaczając je na kolejne dziesięciolecia, a nieraz do dziś. Nakreślono także kontrast między deklarowaną siłą a katastrofalną słabością i osamotnieniem państwa polskiego zaatakowanego w 1939, przybliżamy wstrząsający proces ujarzmiania i pacyfikacji społeczeństwa w pierwszych latach przejęcia kontroli w państwie przez komunistów. Autorzy poświęcają też dużo miejsca na przedstawienie burzliwych przełomów i kamieni milowych Peerelu: lat 1956, 1968 i 1970 - komentowanych z perspektywy środowiska paryskiej „Kultury”, będącej centrum polityczno-kulturalnym polskiej emigracji, jak również drogowskazem dla rodzącej się krajowej opozycji. W "Księdze Stulecia Niepodległości" znajdują się także rozdziały opisujące rozpad środowiska "Solidarności" i podział polityczny w ciągu kilku lat po ponownym odzyskaniu niepodległości w 1989 roku. Mowa jest także o łączącym społeczeństwo procesie "powrotu" do Zachodu, osadzającym Polskę w strukturach NATO i UE oraz ogólnie o historii jako narzędziu politycznym, służącym w ciągu ostatniej dekady do budowania nowych podziałów w społeczeństwie.

Autorem koncepcji "Księgi Stulecia Niepodległości jest prezes Ośrodka KARTA Zbigniew Gluza, redaktorką publikacji Marta Markowska, która współpracowała z zespołem w składzie: Przemysław Bogusz, Milena Chodoła, Mariusz Fiłon, Amadeusz Kazanowski, Wojciech Rodak, Adam Safaryjski, Małgorzata Sopyło.

Marta Markowska: Nasi stali czytelnicy doskonale wiedzą, jak bardzo szczegółowo w wielu dotychczasowych projektach opisywaliśmy historię Polski w XX wieku, jednak zapewniam, że i oni znajdą w KSIĘDZE coś ciekawego, ponieważ postanowiliśmy opowiedzieć historię Polski z zupełnie innej perspektywy. Z lotu ptaka. Przyglądamy sie przemianom politycznym, społecznym, w mentalności, które pozwoliły nam odzyskać niepodległość po kilkudziesięciu latach niewoli, po 50 latach PRL-u, jak również ostatnim 30 latom i temu w jaki sposób naszą nowo odzyskaną niepodległość budujemy, jak ją pielęgnujemy i co z nią robimy.

Andrzej Pągowski, jeden z najpopularniejszych polskich artystów grafików, który wraz z Magdaleną Błażków jest autorem projektu graficznego "Księgi Stulecia Niepodległości" oraz logo programu "Nieskończenie Niepodległa" uważa, że: To wydawnictwo jest obowiązkowe dla wszystkich. Nie tylko dla ludzi, którzy interesują się historią, ale i dla każdego Polaka. Dlatego, że pokazuje w sposób bardzo skondensowany, jak rok po roku, dekada po dekadzie, wolność czasami wzrastała, czasami była zagrożona. Uważam, że powinna się znaleźć na półce każdego z nas. Powinniśmy ją czytać i o niej dyskutować.

O niezwykle interesującą ikonografię, na którą składa się 250 unikatowych fotografii, zadbała Agata Bujnowska z Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA: Chciałam pokazać historię Polaków, nie przez pryzmat postaci z pierwszych stron gazet, gwiazd polityki, sportu czy kultury, nie przez pryzmat wielkich przełomów politycznych czy gospodarczych, chciałam pokazać społeczeństwo, które jest niejednorodne. Jest zarówno przywiązane do tradycji, ale potrafi być nowoczesne. Ciężko pracuje, ale nie stroni od zabawy. Potrafi walczyć o rzeczy ważne, ale czasami ma do siebie ogromny dystans.

Wydanie "Księgi Stulecia Niepodległości" przez Ośrodek KARTA i Dom Spotkań z Historią zostało zrealizowane w ramach projektów "Nieskończenie Niepodległa" oraz "Wasza Warszawa. Stolica wolności 1918‒2018".

Program rocznicowy "Nieskończenie Niepodległa" jest realizowany od początku 2018 roku. W jego ramach Ośrodek KARTA zaproponował wspólną refleksję i debatę nad kondycją polskiej niepodległości, społeczeństwa i demokracji na przestrzeni ostatnich dziesięciu dekad.  Co tydzień w dzienniku Rzeczpospolita, telewizji Polsat News, Radiu ZET oraz na portalach: Histmag.org i Polityka.pl prezentowane są fragmenty "Księgi Stulacie Niepodległości" - teksty źródłowe przedstawiające 52 momenty decydujące o Stuleciu. Cykl obecny jest także w kilkudziesięciu mediach lokalnych i polonijnych. Ośrodek KARTA obecnie organizuje spotkania w 15 polskich miejscowościach, podczas których omawiane są idee programu rocznicowego "Nieskończenie Niepodległa", prezentowana jest wystawa "ROK 1918. ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI" oraz portal www.nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl.