Co jest prawdą, co fałszem, co pozorem na elsynorskim dworze? W Teatrze Narodowym można oglądać nową inscenizację „Hamleta” Williama Shakespeare’a w reżyserii Jana Englerta. To opowieść o manipulacji i wątpliwości, oszukiwaniu innych i oszukiwaniu siebie oraz o ludzkim zagubieniu. W tytułowej roli występuje Hugo Tarres, a Ofelię zagrała Helena Englert.

HAMLET – próba dla mediów: Hugo Tarres (Hamlet), Helena Englert (Ofelia)

Na elsynorskim dworze złudzenia traci się szybko, uczucia nicuje i zszywa na nowo, a pierwszą ofiarą zawsze pada uczciwość. „O, to jest pozór – to, co się «wydaje»! / To – można udać, odegrać jak aktor, / To tylko stroje i przebrania bólu” – mówi Hamlet. Co jest więc tutaj prawdą, co fałszem, co pozorem? Czy wierzyć duchom przodków? I czy wierzyć komukolwiek? Kto manipuluje, kto szuka prawdy, a kto łudzi się, że jej szuka? I czy ktoś w ogóle jest godny współczucia?

Przedstawieniem Hamleta Jan Englert wieńczy dwadzieścia osiem sezonów swojej pracy artystycznej w Teatrze Narodowym. Z dramatem Shakespeare’a mierzy się już po raz kolejny. W Teatrze Telewizji grał tytułową rolę w przedstawieniu przygotowanym w 1974 roku przez Gustawa Holoubka, w 1985 roku Hamleta reżyserował, a wiele lat później, w roku 2019, był Duchem Ojca Hamleta w spektaklu w reżyserii Michała Kotańskiego. Zachęcamy do przeczytania naszego wywiadu z Janem Englertem.

Próby HAMLETA: : Piotr Kramer (Guildenstern), Jan Englert (reżyser), Hugo Tarres (Hamlet) 

„Ile lat powinien mieć aktor grający rolę Hamleta?” – zadaje pytanie Wojciech Majcherek w tekście „Hamlet zawsze współczesny” zamieszczonym w programie przedstawienia. –  „O bohaterze tragedii mówi się: młody książę. Młodość jest kategorią względną, jej postrzeganie zmieniało się w historii, a w teatrze młodego bohatera nie musi wcale grać młody aktor. Tak bywało z Hamletem. »Pamiętamy owych Hamletów w czarnych trykotach z wypukłym brzuszkiem, uginających się pod ciężarem tradycji i odpowiedzialności« — kpił Tadeusz Boy-Żeleński. Wybitnymi odtwórcami Hamleta bywali w Polsce doświadczeni artyści, czasem i pięćdziesięciolatkowie. Cóż to jednak znaczy pięćdziesiąt lat dla Hamleta — lan McKellen, popularny brytyjski aktor, wcielił się niedawno w królewicza, mając lat osiemdziesiąt pięć.

Z Hamletem w minionych dekadach mierzyło się wielu znakomitych aktorów, by wspomnieć tylko Gustawa Holoubka, Adama Hanuszkiewicza czy Piotra Fronczewskiego. Nie byli debiutantami. Rola stała się także wyzwaniem dla aktorek, począwszy od legendarnej Sary Bernhardt. W Polsce pierwszą odtwórczynią księcia była Stanisława Wysocka (nie będąc też pierwszej młodości), tuż przed I wojną światową. Pamiętnym Hamletem była Teresa Budzisz-Krzyżanowska w przedstawieniu Andrzeja Wajdy w Starym Teatrze w Krakowie.”

Próby HAMLETA: Hugo Tarres (Hamlet)

W warszawskiej inscenizacji w roli Hamleta wystąpił 21-letni Hugo Tarres, który mimo, iż jest dopiero studentem warszawskiej Akademii Teatralnej, ma już na swoim koncie rolę w szekspirowskim dramacie, a właściwie w musicalowej wersji „Romeo i Julii” z muzyką Endy’ego Ydena w reżyserii Jana Klaty, gdzie zagrał Merkucja. Wspólnie z Mateuszem Tomaszewskim zdobył w ubiegłym roku Grand Prix 44. Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Kinomanom, szczególnie tym młodym, Hugo Tarres znany jest z głównej roli w dwóch częściach filmu „Piepr*yć Mickiewicza”.

HAMLET – próba dla mediów: Hugo Tarres (Hamlet)

Hamlet jak żadna inna postać światowej literatury stał się naszym bohaterem narodowym: „W Polsce zagadką Hamleta jest to: co jest w Polsce do myślenia”, pisał Stanisław Wyspiański.

„W »Hamlecie« jest wiele spraw: polityka, przemoc i moralność, spór o jednoznaczność teorii i praktyki, o cele ostateczne i sens życia, jest tragedia miłosna, rodzinna, państwowa, filozoficzna, eschatologiczna i metafizyczna. Wszystko, co chcecie! I jest jeszcze wstrząsające studium psychologiczne” – pisał Jan Kott, krytyk i eseista. Można bez końca mnożyć pytania o wszystkie sensy tragedii, którą stworzył Shakespeare, ale szukając odpowiedzi, trzeba przyjąć stwierdzenie Kotta: „każdy Hamlet poza Hamletem filologów był i jest zawsze człowiekiem współczesnym”.

Próby HAMLETA: Beata Ścibakówna (Gertruda), Hugo Tarres (Hamlet)

„Dzieło Szekspira ma tak istotną pozycję w historii teatru,” – dodaje w swoim tekście Wojciech Majcherek – „iż do legendy przeszły nawet inscenizacje, które się nie odbyły. »Hamleta« planował Stanisław Wyspiański na prośbę wielkiego aktora, Kazimierza Kamińskiego, odtwórcy roli Stańczyka w prapremierze »Wesela«. Rozważania Wyspiańskiego zaowocowały rozprawą »Studium o Hamlecie«, a w niej zdaniem, które sprawiło, że Hamlet jak żadna inna postać światowej literatury stał się naszym bohaterem narodowym: »W Polsce zagadką Hamleta jest to: co jest w Polsce do myślenia«. Kamiński po zapoznaniu się ze Studium zrezygnował z grania Hamleta. Studium tymczasem zyskało status traktatu o sztuce teatru, inspirującego dla twórców polskiej sceny XX wieku.

Nowe znaczenia sztuki Szekspira miało odkryć również przedstawienie Konrada Swinarskiego. Reżyser zaangażował do tytułowej roli aktora, który dopiero od trzech lat występował na scenie, Jerzego Radziwiłowicza. Próby przerwała tragiczna śmierć reżysera w katastrofie lotniczej, dokładnie pięćdziesiąt lat temu.”

Próby HAMLETA: Hugo Tarres (Hamlet), Jerzy Radziwiłowicz (Król-Aktor) 

Na dużej scenie Teatru Narodowego powstała opowieść o manipulacji i wątpliwości, oszukiwaniu innych i oszukiwaniu siebie, piętrowych kłamstwach i ludzkim zagubieniu, chwiejności przechodzącej w zdecydowanie i na odwrót. Więcej o spektaklu opowiadają w zamieszczonym poniżej filmiku jego twórcy: reżyser Jan Englert oraz odtwórcy głównych ról Hugo Tarres, Helena Englert, Beata Ścibakówna i Mateusz Kmiecik.

Na scenie zobaczymy Hugo Tarresa (AT, gościnnie) w roli tytułowej, Helenę Englert (gościnnie) jako Ofelię, Beatę Ścibakównę jako Gertrudę, Mateusza Kmiecika jako Klaudiusza, Cezarego Kosińskiego jako Poloniusza, Przemysława Stippę w roli Horacja, Pawła Brzeszcza w roli Laertesa. Jako Rosencrantz wystąpi Sebastian Dela, jako Guildenstern – Piotr Kramer, w roli Voltemanda – Robert Jarociński / Hubert Paszkiewicz. Ozrykiem jest Bartłomiej Bobrowski, Królem-Aktorem – Jerzy Radziwiłowicz, Królową-Aktorką – Patrycja Soliman / Joanna Gryga. Jako Pierwszego Grabarza zobaczymy Arkadiusza Janiczka, jako Drugiego Grabarza – Jakuba Gawlika. Marcellusem jest Marcin Przybylski, Bernardem – Henryk Simon, Fortynbrasem – Paweł Tołwiński. Jako Majordomus wystąpi Kacper Matula, Lucianus – Damian Mirga (gościnnie), Kapitana Wojsk – Mariusz Urbaniec (gościnnie), Francisco – Przemysław Wyszyński (gościnnie)

„Hamlet” Williama Shakespeare'a w reż. Jana Englerta. Fot. Maciej Landsberg, projekt: Elipsy; Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Zdjęcie główne – HAMLET – próba dla mediów: Helena Englert (Ofelia), Hugo Tarres (Hamlet). Fot. Marta Ankiersztejn / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego
Zdjęcia z prób – fot. Marta Ankiersztejn / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego