„Chleb i sól” – debiut pełnometrażowy Damiana Kocura porównywany jest do najlepszych filmów braci Dardenne. Jako reżyser i operator Kocur śledzi wiarygodność emocji na ekranie, a za najważniejszy swój cel uważa autentyczność prezentowanych postaci i ich historii. Film został zainspirowany prawdziwymi wydarzeniami i zagrany przez naturszczyków.

Film „Chleb i sól” został uhonorowany na 79. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji Nagrodą Specjalną Jury Orizzonti

Upalne lato, leniwie płynący czas, hip-hopowy freestyle, chłopaki z tatuażami i zalotne dziewczyny, z którymi lepiej nie zadzierać. Tak właśnie wygląda miejsce z czasów młodości, do którego wraca Tymek – student warszawskiej Akademii Muzycznej przygotowujący się do rozpoczęcia światowej kariery jako pianista. Jest tu też jego matka oraz brat Jacek i koledzy z dawnych dni przesiadujący na osiedlu. Tymek pojawia się tu jednak tylko na chwilę – po wakacjach rusza na zachód Europy, gdzie otrzymał stypendium. Ta krótka wizyta w zupełności wystarczy, aby poznał centralny punkt spotkań lokalnej młodzieży jakim jest nowo powstały bar z kebabem. Chłopaki z osiedla dobrze żyją z obcokrajowcami, ale są drobne wyjątki. Z czasem konflikt zaostrza się. Spirala strachu i zagrożenia zaczyna się nakręcać, a Tymek znajdzie się w samym jej centrum.

Damian Kocur fantastycznie buduje napięcie w swojej historii, którą widzimy głównie oczami Tymka. Chłopak wrócił do rodzinnego miasta, ale nie może się w nim odnaleźć. Widzi, że jego brat i kumple utknęli w małomiasteczkowej mentalności, w której on się dusi. Nie sprawiają mu przyjemności nawet zajęcia z gry na fortepianie, który to instrument kocha.

Reżyser, scenarzysta i operator Damian Kocur zdecydował się stworzyć film z udziałem osób, które nigdy dotąd nie miały nic wspólnego z aktorstwem, tak aby były w stanie wejść w bardzo głębokie emocje i w nich pozostać. „Myślę, że w trakcie kręcenia filmu było nam łatwiej pracować nad emocjami, ponieważ jesteśmy muzykami i od dzieciństwa mamy z nimi do czynienia” – mówił Jacek Bies podczas konferencji prasowej na 47. edycji Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

„Nie przeczytałem scenariusza filmu, ponieważ Damian bardzo skrzętnie go przed nami ukrywał. Ale przez każdą sceną instruował nas, jakich emocji oczekuje. Jednak podstawą dialogów był nasz codzienny sposób komunikacji” – dodał Tymoteusz Bies.

„Nie pracuję z aktorami i nie przechodzę całej tej drogi pracy nad rolą. Prób, uczenia się tekstu, szlifowania dialogów i emocji. Zamiast tego korzystam z wrodzonych cech osób, które zapraszam do swoich filmów. Łączę ich naturalną obecność z fikcyjną historią. Przekazuję im informacje o czym jest scena, jak mniej więcej sobie ją wyobrażam i do czego chcemy dojść. Czasami potrzebuję, by użyli bardzo konkretnego słowa czy zdania, ale to wszystko. Poza tym uruchamiam kamerę i pozostawiam im sporo wolności. Jest w tym rodzaj dokumentalnej prawdy, której nie znajdziesz w filmie fabularnym” – wyjaśnia Damian Kocur.

Bracia Tymoteusz i Jacek Biesowie to utalentowani pianiści, którzy debiutują w rolach głównych w filmie „Chleb i sól”. Tymoteusz jest laureatem licznych konkursów i festiwali muzycznych, m.in. Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina i Friuli Venezia Giulia International Piano Competition, a także zwycięzcą Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Karola Szymanowskiego w kategorii fortepianowej. Partnerują mu m.in. znani z hip-hopowej sceny Bartosz „Intruz” Olewiński i Wojciech „TPS” Walkiewicz.

Dla Damiana Kocura to także pełnometrażowy debiut fabularny. Do tej pory znany jako autor nagradzanych na arenie międzynarodowej filmów krótkometrażowych. Jego ostatni film, „Dalej jest dzień” zdobył m.in. nagrody dla najlepszego filmu krótkometrażowego na międzynarodowych festiwalach filmowych w Trieście i w Teheranie, nagrodę za najlepszy film europejski na festiwalu w Clermont-Ferrand oraz został zakwalifikowany do nominacji do Europejskiej Nagrody Filmowej.

Nagrody dla filmu „Chleb i sól”

Film „Chleb i sól” został uhonorowany na 79. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji Nagrodą Specjalną Jury Orizzonti, został także doceniony za reżyserię na 59. Golden Orange Film Festival w Antalyi, otrzymał Nagrodę Jury Młodzieżowego na 60. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Gijón oraz statuetkę Brązowej Piramidy dla najlepszego debiutu w Konkursie Głównym na 44. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Kairze. Produkcja została również podwójnie wyróżniona na Festiwalu Młodego Kina Wschodnioeuropejskiego w Cottbus Nagrodą DIALOG „za porozumienie między kulturami” oraz Nagrodą Specjalną za Reżyserię. Podczas ostatniego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni film „Chleb i sól” zdobył 3 nagrody: Nagrodę Dziennikarzy, Nagrodę Jury Młodych oraz "Don Kichota", nagrodę Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych.

Ostatnio Damian Kocur został nominowany do Odkryć Empiku 2022 w kategorii Film. Decyzję podjęło Jury, w którym zasiadają laureaci nagrody z poprzednich lat, cenione osobowości ze świata kultury, dziennikarskie autorytety oraz eksperci Empiku: Łukasz Grzegorzek, Dawid Ogrodnik, Katarzyna Borowiecka, Izabela Szymańska i Maciej Tomaszewski.

„To zdecydowanie jedno z odkryć filmowych 2022 roku, o czym zaświadczają nagrody w Wenecji oraz Gdyni. Jego zmysł dokumentalisty i wyczulone ucho na prawdę sprawiają, że jego film jest obdarty z wszelkiego bogactwa, jakie daje sztuka filmowa, przez co jest na wskroś dojmujący. Boimy się takich reżyserów, gdyż głęboko nas doświadczają. Jednocześnie jak najszybciej chcemy o nich zapomnieć, dlatego nominacja w kategorii odkrycie” – powiedział Dawid Ogrodnik.

Zdjęcia w artykule: Fotosy z filmu „Chleb i sól”, fot. Tomasz Woźniczka Studio Munka SFP