FestiwaluSkrzyżowanie Kultur odbędzie się od 16 do 22 września w namiocie festiwalowym przy Pałacu Kultury i Nauki, po raz czternasty wystąpią wybitni artyści gatunku world beat. Rokia Traoré, Mulatu Astatke, King Ayisoba, Waldemar Bastos, Orchestra Baobab i Nneka - w line-upie nie sposób nie zauważyć Afryki.

– Często zastanawiamy się, co jest w tej muzyce tak szalenie intensywnego, pięknego, że stanowi ekstraklasę współczesnej sceny World. Rytmy, wokale, polifonie, skale, harmonie - to oczywiste, ale chyba też po prostu radość muzykowania, nie zabita akademicką rutyną, tylko naturalność do szpiku kości, a także szczerość wyrażania emocji – nieraz pełna radości lub bólu i łez. Ta muzyka, bez względu czy z Afryki Zachodniej czy Północnej, nikogo nie pozostawia obojętnym – mówi Maciej Szajkowski, członek Rady Programowej.

To jednak nie wszyscy artyści, którzy odwiedzą tegoroczną edycję festiwalu, która upłynie pod hasłem Historie dźwięków i słów. Przez siedem dni wystąpi ich aż trzynastu, a w ramach bloków Sounds Like Poland i Kolektyw Europa jak zwykle zaplanowano muzyczne projekty specjalne. W programie nie zabrakło również wydarzeń towarzyszących - wśród nich znalazły się: premierowy pokaz “Szlakiem Kolberga - Natalia Grosiak & Bronisława Chmielowska” TVP Kultura, Żywa Biblioteka, a także spotkania i rozmowy współorganizowane przez Politykę, National Geographic i Południk Zero, natomiast o kulinarną odsłonę festiwalu zadba Kuchnia Konfliktu.

Uniwersalne wartości i malijskie historie, czyli otwarcie festiwalu

Jako pierwszy wystąpi Waldemar Bastos (Angola), który podkreśla, że siłą i myślą przewodnią jego muzyki są wartości uniwersalne: nadzieja, pojednanie i harmonia pomiędzy ludźmi. Z powodów politycznych artysta przez wiele lat przebywał na emigracji, m.in. w Brazylii i Portugalii. Światowej publiczności stał się znany w 1997 roku dzięki płycie Pretaluz, New York Times określił ją nawet jako „jedno z najlepszych nagrań World Music tej dekady”. W jego nastrojowych piosenkach odnaleźć można elementy muzyki z różnych krajów: afrykański afro-pop, portugalskie fado, brazylijską sambę i jej poprzedniczkę, angolską sembę.

Z kolei Rokia Traoré (Mali) to jedna z najbardziej cenionych afrykańskich artystek. Obdarzona pięknym i nastrojowym głosem malijska pieśniarka, gwiazda world music, znakomicie łącząca elementy muzyki z rodzinnego kraju z wpływami rocka, bluesa i soulu. Urodzona w rodzinie dyplomatów, jako dziecko wiele podróżowała po świecie, jednak zdecydowała się powrócić do Mali i poświęcić sztuce. Śpiewa w różnych językach, m.in. po francusku, angielsku i w ojczystym bambara. Kariera Rokii rozpoczęła się pod koniec lat 90-tych, a jej mentorem był wówczas Ali Farka Touré. W ciągu swojej ponad 20-letniej kariery dzieliła scenę z wieloma artystami, m.in. Youssou N’dourem, Kronos Quartet, Paolo Fresu, Salifem Keitą, Ali Farką Touré, brała udział w projekcie Damona Albarna „Africa Express”, napisała również muzykę do sztuki Toni Morrison pt. Desdemona (reż. Peter Sellars).



Sounds Like Poland, czyli muzyczna podróż przez polską wieś i pogranicza miasta w rytmie polek i oberków, improwizacja wokół muzyki klezmerskiej, a także polsko-perski projekt specjalny.

I tym razem nie zabraknie projektów specjalnych, z których słynie festiwal. Maria Pomianowska (Polska), multiinstrumentalistka, wokalistka, kompozytorka i pedagog spotka się na scenie z Hosseinem Alizadehem (Iran) – jednym z najważniejszych kompozytorów i instrumentalistów współczesnej perskiej sceny muzyki klasycznej, we wspólnym projekcie „When masters meet: Maria Pomianowska & Hossein Alizadeh World Ensamble”.

– Na scenie pojawi się aż siedmiu artystów - trzech perskich i czterech polskich. Razem z Hosseinem zaprezentujemy autorskie kompozycje oparte na źródłach muzyki, nie tylko polskiej i irańskiej, ale także całego świata. Nasz repertuar będzie przekroczeniem granic różnych kultur i gatunków muzyki. To na czym zbudujemy  centralną emocję koncertu, będzie wspólna improwizacja.  Tworzenie „na żywo” to zawsze wielkie wyzwanie, ale również zaproszenie publiczności do uczestniczenia we wspólnej przygodzie – mówi artystka.

W perskim składzie zespołu pojawią się takie instrumenty jak: tar, kamanczeh, perskie skrzypce i lutnia perska shourangiz, natomiast polscy muzycy zagrają na rodzimych fidelach (suka biłgorajska, suka mielecka, fidel płocka), a także eksperymentalnym instrumencie zwanym wspak.

Tego wieczoru na scenie zobaczymy również zespół WoWaKin Trio, który tworzą Paula Kinaszewska, Bartłomiej Woźniak i Mateusz Wachowiak. Członkowie zespołu łączą swoje różne doświadczenia muzyczne, swobodnie i brawurowo interpretując tradycyjny repertuar polskiej wsi i pogranicza miasta. WoWaKin Trio regularnie „ogrywa” potańcówki, zapraszając do tańca w rytm oberków, polek, fokstrotów i kujawiaków. Podstawą ich brzmienia są skrzypce, trzyrzędowa polska harmonia i baraban, ale wykorzystują również takie instrumenty jak cymbały, kalimbę czy banjolele.

Bester Quartet to z kolei zespół, który konsekwentnie podąża linią odważnego i oryginalnego repertuaru, wypracowanego przez ponad 20 lat artystycznej działalności. Grupę tworzą czterej wybitni instrumentaliści, wykształceni muzycy klasyczni, pracujący po artystycznym kierownictwem Jarosława Bestera. Początkowo inspirowali się głównie muzyką klezmerską, jednak artystyczne poszukiwania zaprowadziły ich do mistrzowskiego połączenia wielu elementów. To m.in. dokonania muzyki klasycznej, jazzowej, awangardowej, tradycji klezmerskiej, nurtu world music oraz dokonań współczesnej kameralistyki, gdzie fundamentem do budowania oryginalnych form instrumentalnych jest improwizacja.



Kolektyw Europa i Dakar nocą

W ramach bloku muzycznego Kolektyw Europa, z projektem specjalnym wystąpi Agata Siemaszko i Lačhe Lavutara (Polska/Słowacja/Węgry). Zafascynowana romskim folklorem polska wokalistka zaprasza do wyjątkowego wspólnego projektu potomków cygańskich muzycznych rodów z Węgier i Słowacji. Wspólnie sięgną po tradycyjne melodie Romów, ale również zaprezentują nowy repertuar inspirowany cygańską kulturą całych niegdysiejszych Austro-Węgier. Wraz z artystką wystąpią muzycy ze Słowacji: jedna z niewielu uznanych romskich skrzypaczek Barbora Botošová z Bratysławy, kontrabasista Jancsi Rigó i skrzypek/altowiolista Róbert Lakatos, oraz ceniony cymbalista Miroslav Rajt. Gościem specjalnym koncertu będzie węgierski wirtuoz cymbałów Kalman Balogh. Skład uzupełnią instrumentaliści z Polski: gitarzysta Kuba "Bobas" Wilk oraz perkusjonalista Krzysztof „Goo Zii” Guzewicz.

Po nich wystąpi Orchestra Baobab (Senegal), czyli jedna z najważniejszych afrykańskich grup muzycznych, gwiazdy nocnego muzycznego życia Dakaru lat 70-tych. W XXI wieku nie tracą swojej pozytywnej energii i popularności. Od początku swojego istnienia stawiała na połączenie modnej wówczas muzyki afro-kubańskiej z kulturą muzyczną wielu grup etnicznych i narodowych zamieszkujących Senegal. Nagrania z pierwszych lat działalności zespołu to obecnie pozycje kultowe. Swój najnowszy album, Tribute to Ndiouga Dieng (2017) grupa zadedykowała swojemu zmarłemu w 2016 wokaliście. Choć zespół przeszedł wiele przeobrażeń, w jego składzie nadal występuje kilku oryginalnych członków, m.in. wokaliści Balla Sidibe i Rudy Gomiso, a także saksofonista Issa Cissoko.

Prawdziwy Dancing Cocktail

Król kologo, soulowe brzmienia i współczesna interpretacja hipnotycznego tunezyjskiego rytuału Banga, to propozycja na piątkowy i wyjątkowo taneczny wieczór festiwalu, który zakończy klubowy DJ set. Jako pierwszy wystąpi King Ayisoba (Ghana) - charyzmatyczny „król” muzyki kologo, który w zaskakujący sposób opowiadający o tożsamości i problemach współczesnych Ghańczyków. Artysta znakomicie łączy tradycję ze współczesnością – grając na tradycyjnej, dwustrunowej lutni kologo, śpiewając sugestywne teksty w kilku językach stał się jednym z najbardziej popularnych w Ghanie artystów. Jego energetyczne, transowe piosenki znajdują sobie wielu zwolenników nie tylko wśród tradycyjnych społeczności, ale także wśród mieszkańców miast i odbiorców spoza Ghany. To bez wątpienia „tradycyjna muzyka przyszłości”.



Kolejną na scenie zobaczymy Nnekę (Nigeria), młodą wokalistkę, kompozytorkę i autorkę tekstów. Jej autorska muzyka łączy elementy soulu, popu, r’n’b, afro beat i reggae. Międzynarodową popularność zdobyła w 2008 roku przebojem „Heartbeat”, który długo utrzymywał się na listach przebojów w wielu krajach. Jako swoje podstawowe źródło inspiracji podkreśla hip-hop, a także Felę Kutiego, Boba Marleya i Lauryn Hill. Swój talent odkryła przebywając na studiach w Hamburgu, początkowo śpiewała z gitarą w barach i klubach, a z biegiem lat zaczęła zwracać się coraz bardziej ku nigeryjskim korzeniom. Dziś jest uznawana za jedną z najpopularniejszych artystek w Nigerii.



Na koniec wystąpi Ifriqiyya Électrique (Tunezja, Francja). Repertuar zespołu to mieszanka pierwotnej formy rytualnej muzyki Banga z tunezyjskiej pustyni Djerid spleciona z dźwiękami przesterowanej elektrycznej gitary, basu i post-industrialnej elektroniki. Bezkompromisowe i mocne spotkanie ze współczesną interpretacją ceremonii przyjmowania ducha rûwâhîne, odbywające się przy dynamicznym akompaniamencie bębnów, śpiewów i metalicznych dźwięków kastanietów qraqeb. Integralnym elementem Ifriqiyya Electrique są także wyświetlane w tle filmy, pokazujące autentyczne fragmenty ceremonii nagranej w miejscowości Tauzar i jej uczestników wpadających w trans. To globalne i ponad podziałami połączenie między muzyką i obrzędem, będące prawdziwym wyzwaniem dla odbiorcy.

Mieszanka muzycznych historii i dźwięków na zakończenie festiwalu

Sobotni wieczór rozpocznie Tiganá Santana (Brazylia) –  młody wokalista, gitarzysta i poeta z Salvador de la Bahia. Z dumą podkreśla swoje afrykańskie korzenie, wyrażając tym samym sprzeciw dla wciąż pojawiającej się dyskryminacji ludności afro-brazylijskiej. Chcąc zgłębić swoje pochodzenie zaczął również uczyć się afrykańskich języków, m.in. angolańskiego kimbundu i kongijskiego kikongo. Ważną inspirację dla jego twórczości stanowi religia candomblé, której jest wyznawcą i bierze udział w jej ceremoniach. Muzyka Tigany Santany zachwyca swoją delikatnością, subtelną i zarazem przykuwającą uwagę barwą głosu artysty, a także uduchowioną atmosferą odniesień do afro-brazylijskich wierzeń.

Mulatu Astatke (Etiopia), etiopski wizjoner, nazywany „ojcem ethio-jazzu”, zakończy czternastą edycję festiwalu. Jego trwająca od pięciu dekad kariera to również historia muzycznej podróży przez trzy kontynenty oraz wzajemnego przenikania się wielu stylów i gatunków. Charakterystyczne brzmienie wibrafonu, etiopskich skal, elementów muzyki latynoskiej i jazzu stało się wizytówką tego wybitnego artysty. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych stał się jedną z ikon muzycznych zmian w Etiopii. Renesans jego twórczości trwa nieprzerwanie od lat 90-tych, a każda nowa płyta mistrza Astatke jest wielkim wydarzeniem. Od wielu lat jest wzorem i inspiracją dla wielu artystów na świecie. W 2012 roku otrzymał honorowy doktorat swojej uczelni, Berklee School of Music.



Program szczegółowy i bilety: www.festival.warszawa.pl.