Bohaterem wrześniowego przeglądu z cyklu „Dziś są twoje urodziny” jest wybitny aktor teatralny i filmowy – Janusz Gajos! W programie znalazło się pięć filmów, w których artysta dał popis mistrzowskich możliwości.

Janusz Gajos

Jak głosi słynna anegdota, Gajos dostał się na wydział aktorski dopiero za czwartym razem. Nie zniechęcając się, wykorzystał w pełni wrodzony talent i charyzmę, które sprawiły, że szybko trafił do czołówki najznakomitszych aktorów w historii polskiego kina i teatru.

Choć w słynną rolę Janka Kosa w serialu „Czterej pancerni i pies” wcielił się po raz pierwszy w 1966 roku, ta kreacja do dziś stanowi najbardziej rozpoznawalne ekranowe wcielenie aktora. Mimo to przez lata odgrywał najróżniejszych bohaterów komediowych i tragicznych w spektaklach, Teatrze Telewizji, filmowych produkcjach kinowych, telewizyjnych i serialach. Występował zarówno w dużych rolach pierwszoplanowych, jak i w rolach drugoplanowych antagonistów. Znakomicie odnajduje się w repertuarze gatunkowym oraz kinie autorskim. Grywał zarówno zgorzkniałych alkoholików czy skorumpowanych policjantów, jak i poczciwych żołnierzy czy pociesznych zakonników. Za swoje role zdobył wiele prestiżowych nagród w kraju i za granicą.

W ramach cyklu „Dziś są twoje urodziny – JANUSZ GAJOS” prezentowane są następujące filmy:

„Stajnia na Salvatorze”, reż. Paweł Komorowski, 1967, 78 min

Pracujący w firmie spedycyjnej Michał Słowiński działa w konspiracji. Po aresztowaniu „Zygi” gestapo dokonuje dalszych zatrzymań w grupie Michała – nasuwa się podejrzenie, że „Zyga” zaczął donosić. Kiedy ten jest już na wolności, Michał dostaje zlecenie pozbycia się go. Wykonanie wyroku nie jest jednak łatwe dla Słowińskiego, zwłaszcza wtedy, kiedy poznaje racje drugiej strony…


Kadr z filmu "Stajnia na Salvatorze", fot. WFDiF

„Przemytnicy”, reż. Włodzimierz Olszewski, 1984, 86 min

Ekranizacja słynnej powieści Sergiusza Piaseckiego „Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy”. Akcja rozgrywa się na początku XX wieku. Szef gangu przemytników, Józef Trofida, po odbyciu długiej kary opuszcza więzienie. Razem z przyjacielem i współwięźniem, Władkiem, wraca do swojego rodzinnego miasteczka. Tam dowiaduje się że nie jest już jedynym przemytnikiem w okolicy – rządy objęła bowiem banda Alińczuków, zaś jeden z synów szefa bandy, Alfred, żeni się z siostrą Trofidy, Felą. Józef rozpoczyna walkę o odzyskanie wpływów.

W dynamicznej akcji przeplatają się zdrada, ryzyko i śmierć. Dodatkowym walorem Przemytników są liczne sceny walki i brawurowe pościgi. Charakterystyczne postaci stworzyli w filmie Janusz Gajos, Henryk Bista i Artur Barciś. Uwagę zwracają również plenerowe zdjęcia Stefana Pindelskiego.


Kadr z filmu "Przemytnicy" fot.  Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

„Ucieczka z kina Wolność”, reż. Wojciech Marczewski, 1990, 87 min

Lata 80 XX. Bohaterowie wyświetlanego w kinie „Wolność” filmu „Jutrzenka” wychodzą ze swoich ról. W wezwanym na pomoc cenzorze okręgowym aktorka grająca Małgorzatę rozpoznaje niegdysiejszego poetę i krytyka teatralnego. Będąc artystą poszerzał przestrzeń wolności, teraz, jako urzędnik systemu, ją ogranicza, cynicznie deklarując, że cenzurowanie jest sztuką. Nieoczekiwanie jednak bunt filmowej materii staje się dla bohatera początkiem osobistej przemiany.


Fotos z filmu "Ucieczka z kina Wolność" fot. Jerzy Kośnik

„Kiedy rozum śpi”, reż. Marcin Ziębiński, 1992, 109 min

To zapomniana kostiumowa polsko-francuska koprodukcja. Młodziutki Maksymialian Bardo, zegarmistrz z mieszczańskiej rodziny z Wiednia dostaje intratne zlecenie. Ma naprawić kolekcję zegarów sławnego wynalazcy, niejakiego Planta. Jednak w dniu, gdy przybywa do magnackiej siedziby Planta dowiaduje się o śmierci zleceniodawcy. Nie odjeżdża jednak, lecz na życzenie obecnych w pałacu ludzi zostaje, by mimo wszystko wykonać zlecenie. Ludzie ci są wierzycielami nieboszczyka, którzy wierząc w możliwość skonstruowania perpetuum mobile, finansowali prace szalonego wynalazcy. Teraz zgromadzili się w jego domu, by odzyskać swoje pieniądze, co, jak wierzy każde z nich, będzie możliwe, jeśli odnajdzie się plany lub prototyp urządzenia, nad którym Plant pracował. Plant nie zostawił testamentu, co sprawia, że każdy z jego wierzycieli widzi szansę dla siebie, nie tylko na odzyskanie zainwestowanych pieniędzy, ale i na wielki majątek


Fotos z filmu "Kiedy rozum śpi" fot. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

„Psy”, reż. Władysław Pasikowski, 1992, 104 min

W okresie trudnych demokratycznych przemian, wymuszających restrukturyzację policji, przestępcy podnoszą głowę. Co więcej, najgroźniejszymi bandytami okazują się ludzie z byłych służb bezpieczeństwa – profesjonalni, bezwzględni, ustosunkowani. To z nimi musi zmierzyć się Franz Maurer, dawny esbek, który pozytywnie przeszedł weryfikację. Położy na szali wszystko – swoje życie osobiste, przyjaźń, reputację. I wszystko straci. Zachowa jednak szacunek do samego siebie.


Fotos z filmu "Psy" fot. Krzysztof Fus

DZIŚ SĄ TWOJE URODZINY

Cykl pozwala przypomnieć i uhonorować artystów, pełniących różne role przy produkcji filmu. W programie znajdują się filmy związane z postaciami różnorodnych twórców filmowych, m.in. reżyserów, aktorów, scenografów czy kompozytorów.

Filmy dostępne będą na ninateka.pl między 2.09, godz. 20:00 a 30.09, godz. 20:00