Witold Sobociński – nestor rodu operatorów filmowych, który swoją wiedzą przez lata dzielił się ze studentami PWSFTviT w Łodzi. W latach 50. występował jako muzyk wraz z zespołem jazzowym Melomani. 15 października tego roku obchodziłby swoje 94 urodziny.

Urodził się w 1929 w Ozorkowie koło Łodzi. W młodości rozwijał równolegle dwie pasje – filmową i muzyczną. W 1955 roku ukończył studia na Wydziale Operatorskim PWSFTviT. W czasie nauki w Łodzi poznał Jerzego Matuszkiewicza i dołączył do legendarnego zespołu Melomani, jednej z pionierskich grup jazzowych w Polsce. Grał głównie na perkusji i puzonie, u boku takich postaci, jak m.in. Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski czy Zbigniew Namysłowski.

Jego debiutem pełnometrażowym były „Ręce do góry” Jerzego Skolimowskiego nakręcone w 1967 r., jednak film ten został zablokowany przez cenzurę i światło dzienne ujrzał dopiero w 1985 roku. Mimo to, jego kariera szybko nabrała tempa – kolejnym realizowanym przez niego obrazem było „Wszystko na sprzedaż” (1968) Andrzeja Wajdy, z którym jeszcze nie raz spotkał się na planie (m.in. przy takich tytułach, jak „Wesele” i „Ziemia obiecana”). Współpracował również z Romanem Polańskim, Wojciechem Jerzym Hasem, Andrzejem Żuławskim, Krzysztofem Zanussim, Jerzym Kawalerowiczem czy Piotrem Szulkinem. Sławę zdobył nawet poza granicami kraju – jako operator pracował także w Niemczech i USA. Od lat 80. wykładał również na łódzkiej PWSFTviT.

Za swoją twórczość uhonorowany został wieloma nagrodami, m.in. Złotą Żabą na Festiwalu Camerimage za całokształt twórczości (1994, 2018) oraz Nagrodą Amerykańskiego Stowarzyszenia Operatorów Filmowych (2002).

Zmarł 19 listopada 2018 roku. Talent przekazał jednak dalej – jako operatorzy pracowali również nieżyjący już syn artysty Piotr Sobociński oraz jego wnukowie, Piotr i Michał.

W ramach cyklu „Dziś są twoje urodziny – WITOLD SOBOCIŃSKI” prezentowane są następujące filmy:

„Łabędzi śpiew”, Jerzy Antczak, Polska 1962, 25 min

Krótki metraż Jerzego Antczaka z czarno-białymi zdjęciami autorstwa Witolda Sobocińskiego. Podstarzały aktor błąka się nocą po kulisach teatru. Napotyka po drodze swojego suflera. Nawiązuje się między nimi rozmowa. Lekko humorystyczna, a zarazem rozliczeniowa rozprawa na temat życia i aktorstwa, oparta na opowiadaniu Antoniego Czechowa.


Kadr z filmu „Łabdzi śpiew”, fot. Filmoteka Narodowa/Instytut Audiowizualny

„Najlepszy kolega”, reż. Andrzej Trzos, Polska 1969, 26 min

W małym miasteczku odbywa się zjazd absolwentów szkoły związany z uczczeniem bohaterskiej śmierci Adama, który poległ w czasie drugiej wojny światowej podczas obrony mostu. Tuż przed uroczystością niespodziewanie pojawia się sam Adam. Okazuje się, że w czasie walk na moście nie zginął, a został jedynie ranny, po wojnie zaś założył rodzinę i prowadził zwyczajne życie. Aby prawda nie wyszła na jaw, a miasto dalej mogło szczycić się bohaterem, zostaje nakłoniony do wyjazdu bez spotkania się z kolegami.


Kadr z filmu „Najlepszy kolega”, fot. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

„Ręce do góry”, reż. Jerzy Skolimowski, Polska 1967, 69 min

Spotkanie po latach absolwentów Akademii Medycznej kończy się w wagonie towarowym. Pięcioro przyjaciół wspomina czasy studiów, gdy panowała jedynie słuszna ideologia, a ludzkie niedopatrzenia traktowano jako akty wrogiej dywersji. Różnie potoczyły się ich późniejsze losy. Jedni zrobili kariery, inni utknęli w zaduchu gomułkowskiej stabilizacji – jednak nikt nie wydaje się szczęśliwy. Okazuje się, że noc spędzona w wagonie stojącym na bocznicy była testem ukartowanym przez Andrzeja Leszczyca, kultowego bohatera także poprzednich filmów Jerzego Skolimowskiego. Film jest prezentowany  w wersji oryginalnej z 1967 roku.


Kadr z filmu „Ręce do góry”, fot. WFDiF po Studiu Filmowym Kadr

„Trzecia część nocy”, reż. Andrzej Żuławski, Polska 1971, 101 min

Dramat wojenny osadzony w luźnej poetyckiej strukturze z elementami grozy i koszmaru sennego. Rodzina Michała zostaje zamordowana na jego oczach. On, przypadkowo uniknąwszy śmierci, ucieka wraz z ojcem przed hitlerowcami. Schronienie znajduje w mieszkaniu, gdzie opiekuje się Martą, która do złudzenia przypomina mu jego żonę. „Trzecia część nocy” to nowe spojrzenie na okupacyjną problematykę, która staje się jedynie tłem do rozważań o zagrożeniu oraz uniwersalnych problemach moralnych – miłości, wierności i odwadze. Po raz pierwszy II wojna światowa została przedstawiona przez pokolenie 1940, które choć wojny nie pamięta, to jednak jest bezpośrednim spadkobiercą wojennych wydarzeń.


Fotos z filmu „Trzecia część nocy”, fot. Jerzy Troszczyński, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

„Sanatorium pod klepsydrą”, reż. Wojciech Jerzy Has, Polska 1973, 119 min

Arcydzieło Wojciecha Jerzego Hasa, oparte na prozie Brunona Schulza, ze wspaniałą rolą Jana Nowickiego. Grany przez niego Józef widmowym pociągiem jedzie do sanatorium doktora Gotarda, gdzie przebywa jego ojciec, Jakub. Stary mężczyzna umarł, ale w tym miejscu, którego czas się nie ima, ciągle żyje. Dla Józefa przyjazd tutaj stanie się początkiem onirycznej podróży wgłąb własnej pamięci.


Fotos z filmu „Sanatorium pod klepsydrą”, fot. Janusz Kaliciński, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

„Wrota Europy”, reż. Jerzy Wójcik, Polska 1999, 73 min

Styczeń roku 1918, I wojna światowa ma się ku końcowi. Trzy młode siostry Czerwonego Krzyża – Zosia, Irena i Hala – docierają do dworku nieopodal linii frontu, w którym zorganizowano szpital polowy. Ich zadaniem jest pomoc rannym żołnierzom. W okolicy nie ma już jednak polskich wojsk. Wkrótce bolszewicy przypuszczają atak na szpital.


Fotos z filmu „Wrota Europy”, fot. Monika Lifszteld TVP

Filmy będą dostępne bezłpatnie do 31 października 2023 r na ninateka.pl

O cyklu:

Cykl Dziś są twoje urodziny pozwala przypomnieć i uhonorować artystów, pełniących różne role przy produkcji filmu. W programie znajdują się produkcje związane z postaciami różnorodnych twórców filmowych, m.in reżyserów, aktorów, scenografów czy kompozytorów.