Bohaterem listopadowego przeglądu z cyklu „Dziś są twoje urodziny” jest Zbigniew Cybulski! Tym razem w programie znalazło się aż pięć filmów z jednym z najsłynniejszych polskich aktorów.

Zbigniew Cybulski

Aktor filmowy i teatralny zwany polskim Jamesem Deanem, ikona kina powojennego. Od debiutu filmowego w „Pokoleniu” (1955) Andrzej Wajdy Cybulski wystąpił w ponad trzydziestu produkcjach, w tym także zagranicznych, takich jak „Lalka” (1962, reż. Jaques Baratier), „Kochać” (1964, reż. Jörn Donner) i „Miłość dwudziestolatków” (1962, reż. Jacques Truffaut, Renzo Rossellini, Marcel Ophüls, Shintarô Ishihara). Gwiazdor zdobył sławę na całym świecie, a legenda artysty niepokornego przylgnęła do niego na trwałe. Sylwetka przedwcześnie zmarłego aktora owiana została aurą tajemnicy. Jak powiedział o nim Kazimierz Kutz: „Jestem prawie pewny, że nie przekazał nam najważniejszego szczegółu, który w konsekwencji uczynił go takim, jakim go pamiętamy. Ciążyło nad nim jakieś przekleństwo, które było fundamentem jego nieprzeciętności” (D. Karaś, Cybulski: podwójne salto, Wydawnictwo Znak, Kraków 2016, s. 63).

W ramach cyklu „Dziś są twoje urodziny – ZBIGNIEW CYBULSKI” prezentowane są następujące filmy:

„Do widzenia, do jutra...”, reż. Janusz Morgenstern, Polska, 1960, 80 min

Trójmiasto, lato 1959. Jacek, lider studenckiego teatrzyku na Wybrzeżu wspomina ubiegłe lato i spotkanie z piękną Margueritte, córką francuskiego konsula. Oprawa plastyczna i nowatorska – jak na owe czasy – dramaturgia pozwalały na zastąpienie szarej, polskiej rzeczywistości jej w pełni wykreowaną iluzją – Gdańsk przypominał raczej śródziemnomorski kurort, po którego ulicach jeździły ekskluzywne samochody, studenci spędzali czas na psotach, miłościach i dancingach, słuchali jazzu, pili wódkę, angażowali się w awangardowe przedsięwzięcia artystyczne (teatr, wystawa nowoczesnego malarstwa), grywali w elitarnego wtedy tenisa, rozmawiali w obcych językach. Świat Morgensterna to świat bez przeszłości (znakiem wojny pozostaje co najwyżej nawiązująca do Popiołu i diamentu scena w kościele czy epizod Pawlikowskiego – niby przywołującego do walki swego podkomendnego, Cybulskiego), ale też bez teraźniejszości, bez komunizmu i Gomułki. Być może melancholijny nastrój Do widzenia, do jutra podkreślał rozczarowania, kończył okres popaździernikowej odwilży (filmowy teatrzyk przeżywał przecież finansowe kłopoty, stał przed widmem zamknięcia).


Fotos z filmu "Do widzenia, do jutra", fot. Wiesław Pyda/WFDiF (po Studiu Filmowym Kadr)

„Milczenie”, reż. Kazimierz Kutz, Polska 1963, 95 min

W wyniku głupiego żartu Stach zostaje posądzony przez mieszkańców miasteczka o zamach na życie ich proboszcza. Kiedy chłopak traci wzrok wskutek wybuchu niewypału, wszyscy biorą to za karę Bożą. Proboszcz, starszy człowiek, pytany o wydarzenie milczy, choć zdaje sobie sprawę z niewinności chłopca. Stach znajduje oparcie jedynie u pielęgniarki Kazi, która pomaga mu odzyskać wiarę w siebie.


Fotos z filmu "Milczenie", fot. Jacek Stachlewski/WFDiF (po Studiu Filmowym Kadr)

„Zbrodniarz i panna”, reż. Janusz Nasfeter, Polska 1963, 80 min

Film kryminalny na podstawie scenariusz mistrza gatunku w literaturze, Macieja Słomczyńskiego. Małgorzata Makowska, kasjerka w banku, jako jedyna ocalała z napadu na konwój jest także jedyną osobą, która może rozpoznać sprawcę. Zmienia wygląd i razem z kapitanem milicji, Janem Ziętkiem, wyjeżdża do Międzyzdrojów, gdzie może przebywać zbrodniarz. Między oficerem i jego podopieczną rodzi się uczucie. Wraz z przybyciem kolejnych gości dziewczynie grozi coraz większe niebezpieczeństwo. Dochodzi do kolejnej zbrodni…


Fotos z filmu "Zbrodniarz i panna", fot. WFDiF (po Studiu Filmowym Kadr)

„Rękopis znaleziony w Saragossie”, reż. Wojciech Jerzy Has, Polska 1964, 177 min

Przedziwne perypetie Alfonsa van Wordena podczas jego podróży do Hiszpanii, gdzie ma objąć służbę w gwardii walońskiej, są okazją do opowiadania – przez spotykane przez niego postaci – kolejnych intrygujących historii. Jedna opowieść zazębia się z drugą, jak w romansie szkatułkowym. A na koniec wszystko okazuje się grą, ukartowaną, by poddać próbie męstwo van Wordena. Tajemniczy rękopis, w którym spisano jego losy, co i raz pojawia się w tle.

Film jest adaptacją powieści Jana Potockiego napisanej w języku francuskim i podobnie jak pierwowzór literacki ma konstrukcję szkatułkową. To „jeden z najdziwniejszych filmów polskiego kina lat 60. XX wieku, do dziś intrygujący znawców i miłośników, uznawany za jedno z arcydzieł kinematografii światowej, otoczony nawet swoistym kultem. […]

Fantastyczna proza XVIII-wiecznego pisarza i myśliciela Jana Nepomucena Potockiego, utrzymana w konwencji romansu szkatułkowego, w którym każda kolejna opowieść wywodzi się z poprzedniej (niezrównanym prototypem są Baśnie z 1001 nocy), stała się pożywką dla wizjonerskiej wyobraźni reżysera. To świat alegorii i symboliki, magii i filozoficznych dociekań, relatywizmu poznawczego, gdzie nic nie jest takie, jakie się wydaje, i rozpaczliwych usiłowań rozumu, by pojąć to, co niepoznawalne. Tajemnej wiedzy ukrytej w kabale i oświeceniowego racjonalizmu. A wszystko to przyobleczone w kostium awanturniczej opowiastki z gatunku płaszcza i szpady czy fantastycznej historii o nawiedzonej karczmie i duchach”.


Fotos z filmu "Rękopis znaleziony w Saragossie", fot. Zbigniew Hartwig/WFDiF (po Studiu Filmowym Kadr)

„Sam pośród miasta”, reż. Halina Bielińska, Polska 1965, 74 min

Inżynier Konrad Ferenc wyjeżdża na 2-letni kontrakt do Iraku. Jego lot zostaje jednak odwołany, poleci dopiero nazajutrz. Mężczyzna musi więc wypełnić czymś czas, a ponieważ wynajął swoje mieszkanie krewnym – wędruje po Warszawie, odwiedzając znajomych i spotykając nieznajomych, wstępuje do knajp, mija miejsca pamięci. Myślami wciąż wraca do ostatniej rozmowy z Ewą, kobietą, z którą od niemal dwóch lat jest związany, a jednak nie chciał, by odprowadziła go na lotnisko…


Fotos z filmu "Sam pośród miasta", fot. WFDiF (po Studiu Filmowym Kadr)

DZIŚ SĄ TWOJE URODZINY

Cykl pozwala przypomnieć i uhonorować artystów, pełniących różne role przy produkcji filmu. W programie znajdują się filmy związane z postaciami różnorodnych twórców filmowych, m.in. reżyserów, aktorów, scenografów czy kompozytorów.

Filmy dostępne będą na ninateka.pl do 30.11 do godz. 20:00.