Andrzej Wajda miał 13 lat w dniu wybuchy II Wojny Światowej. Było to doświadczenie formacyjne, które wpłynęło na całe Jego życie i wrażliwość artystyczną. Trudno znaleźć polskiego artystę, który w swoich dziełach dobitniej wypowiada się przeciwko wojnie. Wymieniając kilka z filmów Wajdy: „Kanał”, „Popiół i diament”, „Lotna”, „Katyń”, wiemy, że są to dzieła, które ukształtowały postrzeganie rzeczywistości wśród kilku pokoleń. Wolność, której tak pragnęli bohaterowie filmów Wajdy, stała się nie tylko głównym tematem artystycznych poszukiwań, ale i życiowym credo w pracy Reżysera. Jedną z ostatnich Jego prac była mappingowa instalacja artystyczna pt. „Wybuch”, zrealizowana z Muzeum II Wojny Światowej. Na ogromnej ścianie, wysokiej na 5 metrów  i szerokiej na 80  powstało widowisko z okazji 75-lecia wybuchu II wojny.

Ponad tydzień od rozpoczęcia wojny w Ukrainie, z okazji 96. urodzin reżysera, Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy wraca do pacyfizmu i humanitaryzmu jakim kierował się jego patron. Cytując mistrza, „Czy potrzebne jest nam wracanie do przeszłości? Społeczeństwo bez przeszłości to zbiegowisko. Nie chcemy być zbiegowiskiem. Musimy wiedzieć skąd przyszliśmy, by wiedzieć kim jesteśmy i dokąd zmierzamy”. Zgłębiając dzieła kinematografii, a w szczególności filmy Wajdy mamy szansę zdobyć narzędzia do zrozumienia współczesności. Poprzez Jego ujęcia historii naszego kraju oraz indywidualnych bohaterów filmowych, pokazanych w ten szczególny i czuły sposób łatwiej nam się poruszać w dzisiejszej trudnej rzeczywistości.

Co roku w dniu urodzin mistrza, które są 6 marca, Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy zwraca uwagę na inny aspekt jego dorobku i intelektualnej schedy, którą zostawił. W 2022 roku najważniejsza zdaniem Centrum jest EDUKACJA. Andrzej Wajda kładł duży nacisk na istotę edukacji filmowej, był inicjatorem i założycielem Mistrzowskiej Szkoły Filmowej Andrzeja Wajdy, czy Przedszkola Filmowego. Namawiał kolejne pokolenia do edukacji filmowej i pozyskania świadomości, czym rządzą się prawidła języka filmowego. Dlatego też Dział Edukacji Filmowej CKF skupił się na dostarczeniu nauczycielom i uczniom praktycznych rozwiązań i narzędzi, które mogą wykorzystać w swojej pracy. Szeroko rozumiana edukacja jest najważniejszym narzędziem tworzącym mądre i świadome społeczeństwa, które są w stanie zmieniać rzeczywistość i reagować na zmieniającą się rzeczywistość. Kino daje nam wrażliwość i narzędzia niezbędne do rozumienia zmieniającej się codzienności.

Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy w ramach obchodów urodzin swojego patrona udostępnia również na platformie vod.warszawa.pl w przystępnej cenie 2 filmy dokumentalne poświęcone wydarzeniom z życia i działalności reżysera oraz 5 filmów fabularnych mistrza: „Katyń”, „Powidoki”, Tatarak”, „Wałęsa. Człowiek z nadziei” oraz „Zemsta”.

REPERTUAR URODZINOWY na platformie vod.warszawa.pl: 

EDUKACJA:

Adaptacje literackie według Wajdy. Niezbędnik filmowy dla nauczycieli

Cykl siedmiu scenariuszy lekcji, dedykowany dla uczniów szkół ponadpodstawowych, odwołujących się do tytułów literackich wymienionych jako obowiązkowe i uzupełniające w podstawie programowej języka polskiego („Zemsta”, „Wesele”, „Tatarak”, „Ziemia obiecana”, „Brzezina”, „Panny z Wilka”, „Noc listopadowa”), po które sięgnął Andrzej Wajda, realizujac słynne adaptacje filmowe i teatralne.  

Link do scenariuszy lekcji: 

https://bit.ly/adaptacjeWajdy

Webinar dla nauczycieli 

17.03.2022 o godz. 18:00 będzie miało miejsce webinarium dla nauczycieli pt. „ADAPTACJE LITERATURY WEDŁUG WAJDY. Jak poprowadzić inspirującą lekcję z języka polskiego”. Webinar poprowadzi Anna Równy, trenerka i metodyczka edukacji filmowej, nauczycielka - konsultantka MSCDN, autorka nowego cyklu scenariuszy lekcji poświęconych adaptacjom literackim w reżyserii Andrzeja Wajdy.  Przedstawi pomysły i propozycje wykorzystania wybranych adaptacji: „Zemsty”, „Tataraku”, „Wesela”, „Ziemi obiecanej”, „Brzeziny”, „Panien z Wilka” i „Nocy listopadowej” podczas pracy dydaktycznej z uczniami szkół ponadpodstawowych. Wszystkie scenariusze już od marca dostępne na vod.warszawa.pl i na ckf.waw.pl.  

Przed webinarium zachęcamy do rejestracji na platformie vod.warszawa.pl, gdzie znajdują się scenariusze lekcji i zapoznania się z przygotowanymi materiałami.  

KULTURA:

Podcast „WAJDA. Rozmowy o Patronie”, prod. CKF im. A. Wajdy 

Joanna Sławińska rozmawia z sześciorgiem aktorów Andrzeja Wajdy. Stanisława Celińska, Andrzej Chyra, Ewa Dałkowska, Olgierd Łukaszewicz, Anna Seniuk i Robert Więckiewicz zapraszają do swoich wspomnień o Mistrzu kina, który w tych opowieściach jawi się jako osobowość poszukująca, nieapodyktyczna, niezwykle czuła dla aktorów. Andrzej Wajda nie tylko uważnie wsłuchiwał się w swoich aktorów, by wyciągnąć z nich to, co najlepsze, lecz także dosłownie wpatrywał się z niebywałą intensywnością. Sam Mistrz wielokrotnie mówił, że w patrzy aktorom w oczy, aby czuli jego akceptację. Z tych rozmów dowiadujemy się o innych – dość niekonwencjonalnych – zachowaniach wielkiego Reżysera, które sprawiały, że aktorzy gotowi byli zrobić dla niego znacznie więcej, niż dla innych twórców filmowych.  Ze szczerych rozmów dowiadujemy się, że z niektórymi aktorami drogi Reżysera rozeszły się na skutek przemian politycznych w naszym kraju i podziałów w społeczeństwie. Wyłania się obraz Andrzeja Wajdy, Artysty i Obywatela, który – jak powiedział jeden z naszych rozmówców – był co raz bardziej smutny, patrząc na nasz kraj w ostatnich latach.

Zapis spotkań „Wajda. Rozmowy o patronie”, prod. CKF im. A. Wajdy 

Goście zaproszeni do cyklu „Wajda. Rozmowy o patronie” przyglądają się na nowo twórczości Andrzeja Wajdy. W ośmiu odcinkach omawiają Jego dzieła: „Powidoki”, „Człowieka z żelaza”, „Dantona” i „Wesele”, przyglądając się wykorzystanym w nich motywom z nowej perspektywy i reinterpretując niektóre z nich. 

Filmy dokumentalne Andrzeja Wajdy:

Film dokumentalny „Aktorzy przyjechali”, reż. Andrzej Wajda

Film dokumentuje happening Szekspirowski, który odbył się 14 września 2009 roku na Długim Targu w Gdańsku. Na zaproszenie Andrzeja Wajdy na 20 scenach wystąpiło jednocześnie 80 polskich aktorów, którzy przedstawili sceny i monologi Williama Szekspira. Spektakl towarzyszył ceremonii wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego – jedynej takiej sceny teatralnej w Polsce, a nawet w Europie. Imprezę rozpoczęła, punktualnie o godzinie 12.00, fanfara “Oscar” skomponowana przez Wojciecha Kilara.

Film dokumentalny „Biesy” po latach, reż. Andrzej Wajda

Film dokumentuje proces powstania spektaklu „Biesy”, prezentuje zachowane fragmenty sceniczne, wspomnienia Aktorów i Reżysera i Twórców spektaklu. Premiera sztuki miała miejsce w Starym Teatrze w Krakowie. „Biesy” żyły na scenie od 1971 roku nieprzerwanie przez 14 lat i zgromadziły tysiące widzów. W czasach „rozwiniętego socjalizmu” spektakl nie znajdował uznania w oczach władzy i Reżyser nigdy nie uzyskał zgody na chociażby sfilmowanie spektaklu w całości. Ze względu na ówczesny „klimat polityczny” odbyły się zaledwie nieliczne pokazy na zagranicznych festiwalach teatralnych. Chociaż wyrosły pokolenia tych, którzy nie mieli możliwości zobaczenia spektaklu na żywo, jego legenda trwa. Ze spektaklu zachowały się jedynie fragmenty, które z dumą prezentujemy.

Filmy fabularne Andrzeja Wajdy:

„Powidoki”

Bohaterem filmu jest Władysław Strzemiński, artysta, który nie poddał się socrealizmowi i doświadczył dramatycznych skutków swoich wyborów artystycznych. To film o tym jak socjalistyczna władza zniszczyła charyzmatycznego, niepokornego człowieka.

„Katyń”

Gdy 17 września 1939 roku armia radziecka wkroczyła do Polski, nieprzygotowana do walki na dwóch frontach armia II Rzeczpospolitej musiała ponieść klęskę. Wśród jeńców wojennych znalazło się kilkanaście tysięcy oficerów. Ich rodziny z utęsknieniem czekały na ich powrót. Nigdy on jednak nie nastąpił. Dzieło Andrzeja Wajdy ukazuje historie kobiet, które mimo upływu lat, ciągle czekały na powrót swych mężów, synów, braci i ojców, uwięzionych i rozstrzelanych przez NKWD.

„Zemsta”

Tę historię zna chyba każdy, kto uczęszczał do szkoły podstawowej: Cześnik Raptusiewcz, mieszkający po sąsiedzku ze znienawidzonym Rejentem Milczkiem, pragnie ożenić się z owdowiałą Podstoliną (głównie z uwagi na jej majątek). Świadom swoich braków, Cześnik wzywa na pomoc Papkina, podającego się za pożeracza serc niewieścich i wielkiego bohatera, a w rzeczywistości będącego tchórzem i pyszałkiem. To zresztą nie jedyny wątek dramatu - równie istotna dla intrygi jest również miłość Klary (bratanicy Cześnika) i Wacława (syna Milczka).

„Tatarak”

Historia starzejącej się, doświadczonej życiem i schorowanej doktorowej Marty borykającej się z nudą i wspomnieniami. Żyje ze swym mężem w małym miasteczku. Przypadek sprawi, że przypomni sobie, czym jest miłość, a nawet fizyczna fascynacja.

„Wałęsa. Człowiek z nadziei”

Historia wielkich przemian, która przetoczyła się nie tylko przez zebrania partyjne, wiece i Okrągły Stół, lecz także przez jedno z mieszkań na gdańskim osiedlu z wielkiej płyty. Reżyser wdzierając się w prywatność, nawet intymność związkowego przywódcy próbuje uchwycić fenomen przemiany prostego, skupionego na codzienności człowieka w charyzmatycznego przywódcę. To opowieść o mężu, ojcu, prostym robotniku, który wyzwolił ukryte w sercach milionów ludzi marzenie o wolności.

Artykuł „Teatr Wajdy”

Andrzej Wajda zadebiutował w teatrze w 1959, rok po premierze „Popiołu i diamentu”, już jako uznany reżyser filmowy. Nie miał teatralnego wykształcenia ani wcześniejszego doświadczenia, pracował jednak z aktorami, między innymi Zbigniewem Cybulskim i Tadeuszem Łomnickim, dla których teatr był misją, fascynacją i uosobieniem prawdziwego kontaktu i rozmowy z widzem.

http://bityl.pl/FYh8P

Fot: ©FORUM Fot. Bogdan Krężel