CZYTELNIA KULTURALNA
/ Badania i raporty
Obywatele Europy i własność intelektualna. Postrzeganie, świadomość i zachowanie – Podróbki
2020
10.02.20
2020
Deloitte na zlecenie EUIPO (European Union Intellectual Property Office)
Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej
2020
Europejczycy są zwykle świadomi negatywnego wpływu podrabianych towarów na gospodarkę oraz zdrowie i bezpieczeństwo; 83% zgadza się, że kupowanie podrabianych towarów rujnuje przedsiębiorstwa i miejsca pracy. Ponadto tylko niewielka mniejszość obywateli UE widzi uzasadnione powody kupowania podrabianych towarów – np. jedynie 15% Europejczyków zgadza się, że kupowanie luksusowych podrabianych produktów jest dopuszczalne.
Odsetek Europejczyków, którzy przyznają się, że celowo kupowali podrabiane towary w ciągu ostatnich 12 miesięcy, spadł z 7 % w 2017 r. do 5 % w 2020 r., co oznacza powrót do poziomu z 2013 r. (4 %). Młodsi ludzie częściej przyznają się do celowego zakupu podróbek – potwierdziło to 10% osób w wieku od 15 do 24 lat. W niektórych krajach, choć stanowią one wciąż niewielką mniejszość, znacznie więcej respondentów niż średnia przyznała się do kupowania podróbek (w tym w Portugalii – 13 % i Słowenii – 12 %).
Jedna trzecia Europejczyków zastanawiała się w ciągu ostatnich 12 miesięcy, czy kupiony przez nich produkt jest oryginalny czy nie, co stanowi spadek w porównaniu z 37 % w 2017 r. Około 9 % badanych w ciągu ostatniego roku zostało wprowadzonych w błąd w celu zakupu podrobionych towarów (ten wynik od 2017 r. utrzymuje się na mniej więcej stabilnym poziomie: -1 punkt procentowy).
Dostępność oryginalnych produktów po przystępnych cenach pozostaje głównym powodem, dla którego konsumenci podrabianych towarów mogliby zaprzestać tego procederu; 52% osób kupujących podróbki twierdzi, że powstrzymałoby to ich od zakupu. Argument dotyczący szkód wizerunkowych jest dla respondentów bardziej przekonujący niż w 2017 roku – więcej spośród nich deklaruje, że nie kupiłoby podróbek, ponieważ mogłoby to zaszkodzić ich wizerunkowi (17 %; + 5 punktów procentowych).
SPIS TREŚCI
Link do pełnej treści raportu w języku angielskim
Niniejszy raport przedstawia wyniki badania z 2020 r., zatytułowanego European Citizens and Intellectual Property: Perception, Awareness and Behaviour. Jego nadrzędnym celem jest zebranie wiedzy na temat stosunku Europejczyków do kwestii własności intelektualnej (IP), stopnia, w jakim respektują prawa z nią związane, oraz przekonań, jakie mają na ten temat. W szczególności badanie służy jako narzędzie monitorowania opinii publicznej w odniesieniu do:
1) ogólnej wiedzy o IP i jej postrzegania;
2) świadomości wartości IP i szkody spowodowanej naruszeniem związanych z nią praw;
3) podrabianych towarów i pirackich treści internetowych oraz powodów ich zakupu czy też korzystania z nich (lub nierobienia tego);
4) dostępności i jakości legalnych ofert kontentu zamieszczanego online w Unii Europejskiej i na poziomie krajowym.
Głównym narzędziem badawczym jest kwestionariusz ankiety, za pomocą którego przeprowadzono sondaż na ogólnej populacji w wieku 15 lat i więcej w 27 państwach członkowskich UE. Kluczowym celem badania jest odkrycie trendów i dokonanie analizy porównawczej z danymi z lat 2013 i 2017 zebranymi w ramach analogicznych badań, podkreślającej różnice i podobieństwa z poprzednimi latami. Dlatego istniejący kwestionariusz ankiety został gruntownie przeanalizowany i wprowadzono do niego zmiany i uzupełnienia, aby zapewnić aktualność badania, a także uchwycić nowe zjawiska związane z IP i naruszeniem własności intelektualnej.
Analiza obejmuje również przegląd literatury podobnych badań przeprowadzonych od 2017 r. w celu zidentyfikowania zmian w wiedzy, postrzeganiu i opiniach. Przegląd literatury pomógł w opracowaniu kwestionariusza i służy do wzbogacenia oraz kontekstualizacji wyników ankiety.
Badanie zostało przeprowadzone w 27 państwach członkowskich UE w okresie od 1 czerwca do 6 lipca 2020 r. Populacja docelowa obejmowała wszystkich mieszkańców w wieku 15 lat i więcej. W sumie przeprowadzono 25 636 wywiadów we wszystkich 27 krajach. Co najmniej 1000 wywiadów przeprowadzono w 24 z 27 badanych krajów. Na Cyprze, w Luksemburgu i na Malcie przeprowadzono wywiady z co najmniej 500 respondentami.
Badanie zrealizowano za pomocą techniki wywiadu telefonicznego wspomaganego komputerowo (CATI). W każdym kraju została sporządzona losowa próba (reprezentatywna dla populacji krajowej w wieku 15 lat i więcej).
Aby zapewnić jednolite podejście w różnych krajach i zminimalizować potencjalne błędy, przygotowywanie kwestionariuszy i analiza danych zostały całkowicie scentralizowane. Ponadto wyniki na poziomie UE były ważone na podstawie liczby ludności krajów. Należy zauważyć, że wyniki badań z 2013 i 2017 roku dla tego samego badania zostały przeważone, aby wykluczyć wyniki z Wielkiej Brytanii (UK), która nie została uwzględniona w analizie z 2020 r.
Wartości procentowe w tym raporcie są podane bez miejsc po przecinku, a ponieważ są one zaokrąglane w górę, mogą nie sumować się dokładnie do 100%. Słupki na wykresach uwzględniają ułamki dziesiętne, co wyjaśnia niewielkie różnice w długości słupków pokazujących ten sam procent.
Podgrupy populacji, które zostały uwzględnione domyślnie w analizie, dotyczą cech społeczno-demograficznych: płci, wieku, poziomu wykształcenia, statusu zawodowego, poziomu urbanizacji i wielkości gospodarstwa domowego.
Zbieranie danych do ankiety jest w pełni zgodne z Ogólnym Rozporządzeniem o Ochronie Danych (RODO). Dane osobowe są oznaczone gwiazdką dla wszystkich użytkowników systemu niezwiązanych bezpośrednio z kontrolą jakości. Po 6 miesiącach od zakończenia projektu wszystkie informacje umożliwiające identyfikację osoby, znajdujące się w systemie, zostaną usunięte. Wszystkie dane są przechowywane w UE na bezpiecznych serwerach.
W ramach badania dokonano przeglądu literatury, skupiając się na ankietach dotyczących zagadnień związanych z własnością intelektualną, opublikowanych od 2017 r. Jego celem było wykorzystanie istniejącego zbioru danych i zidentyfikowanie trendów w zakresie wiedzy/postrzegania/opinii na temat własności intelektualnej. Przegląd literatury został wykorzystany zarówno przy modyfikacji kwestionariusza ankiety, jak i do kontekstualizacji jego wyników na etapie analizy.
Podobnie jak w poprzednich edycjach, obejmujące wszystkie państwa członkowskie UE badanie z 2020 r. potwierdza, że zdecydowana większość obywateli zgadza się, iż ważne jest, aby ci, którzy inwestują czas i pieniądze w innowację, mieli zapewnioną ochronę swoich praw i otrzymywali wynagrodzenie za swoją pracę.
Szczególnie widoczny jest wzrost szacunku dla artystów i szeroko rozumianych twórców. Ponadto respondenci coraz częściej mówią, że lepiej rozumieją prawa własności intelektualnej, co jest bardzo istotne, zważywszy że osoby, które rozumieją te prawa, rzadziej celowo je naruszają.
W badaniu odnotowano niewielki spadek z 7% do 5% w przypadku celowego zakupu podróbek oraz z 10% do 8% w przypadku zamierzonego piractwa. Młodzi ludzie nadal stanowią największą grupę, która kupuje podróbki i korzysta nielegalnie z kontentu dostępnego w internecie, co pokazuje, że jest tu jeszcze wiele do zrobienia. Jednocześnie nadal rośnie tendencja postrzegania zakupu podróbek jako szkodliwego dla wizerunku – z 12% do 17% w obecnym badaniu.
Badanie nie wyjaśnia, dlaczego podróbki są obecnie postrzegane bardziej negatywnie, trend ten prawdopodobnie zostanie jednak jeszcze wzmocniony przez sprzeciw opinii publicznej wobec podróbek leków i środków ochrony osobistej podczas kryzysu Covid-19.
W ramach prezentowanego badania przeprowadzono łącznie 25 636 wywiadów z mieszkańcami UE w wieku 15 lat i więcej. Kwestionariusz był w dużej mierze podobny do narzędzia wykorzystanego w poprzednim badaniu, aby umożliwić uzyskanie porównywalnych wyników. Wprowadzono w nim pewne modyfikacje w celu dalszego zbadania związków między percepcją a zachowaniem.
Poziom rozumienia pojęcia własności intelektualnej jest wysoki. Osoby, które nie naruszają praw własności intelektualnej, częściej mają bardzo/raczej dobre rozumienie konceptu IP niż ci, którzy prawa te łamią.
Subiektywne rozumienie pojęcia własności intelektualnej pozostaje na wysokim poziomie i wynosi 80% (wzrost o 2 punkty procentowe w porównaniu z badaniem z 2017 r.), chociaż znacznie różni się ono w poszczególnych krajach. Podobnie jak w dwóch poprzednich badaniach, najmłodsi respondenci wykazują mniej subiektywne rozumienie IP w porównaniu ze starszymi grupami wiekowymi (71%).
Świadomość własności intelektualnej jest znacznie poniżej średniej wśród osób, które celowo kupiły podrabiane towary (70%) lub uzyskały zamierzony dostęp do pirackich treści online (73%), co sugeruje, że osoby o niskim poziomie wiedzy na temat własności intelektualnej są bardziej skłonne ją naruszać.
Rozumienie pojęcia własności intelektualnej i jej naruszenia
Niemal powszechnie Europejczycy doceniają wartość ochrony własności intelektualnej (tak jak miało to miejsce w 2017 r.), chociaż niewielu respondentów widzi korzyści z tego tytułu dla ludzi takich jak oni. Podczas gdy ochrona własności intelektualnej może być postrzegana jako korzystna przede wszystkim dla znanych artystów-wykonawców i dużych firm, podwoiła się liczba osób, które uważają, że najwięcej korzyści przynosi ona twórcom treści artystycznych.
Wartość ochrony własności intelektualnej jest doceniana w całej Europie. Respondenci zgadzają się (98%), że ważne jest, aby wynalazcy, twórcy i artyści mogli chronić swoje prawa i otrzymywać wynagrodzenie za swoją pracę (tak jak miało to miejsce w poprzednim badaniu: 97%). Podobnie, pogląd na rolę własności intelektualnej dla stabilności gospodarczej pozostaje niezmienny, przy czym 73% respondentów jest zgodna, że gdyby nie ochrona własności intelektualnej, doszłoby do chaosu gospodarczego.
Chociaż wartość ochrony IP jest powszechnie postrzegana jako wysoka, niewielu Europejczyków (4%) uważa, że z własności intelektualnej czerpią korzyści tzw. zwykli ludzie. Wielu respondentów nadal jest przekonanych, że IP służy głównie „elitom”, takim jak znani artyści i duże firmy – chociaż od czasu ostatniego badania postrzeganie korzyści dużych firm spadło o 9 punktów procentowych.
Co więcej, podwoił się odsetek Europejczyków, którzy uważają, że IP jest najbardziej korzystna dla twórców treści artystycznych – z 10% w 2017 r. do 20% w 2020 r. (chociaż należy podkreślić, że do tego pytania w 2020 r. dodano jeszcze dwie kategorie: „autorzy/pisarze” i „filmowcy”). Jedynie minimalna liczba (2%) uczestników badania uważa, że IP nie przynosi korzyści nikomu.
Kto najbardziej korzysta z ochrony IP?
Czym jest podróbka w świetle prawa?
Termin „podrabianie” występuje w prawie karnym: „Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa (...)” (art. 270 § 1 K.k. i in.) oraz w prawie własności przemysłowej: „Ilekroć w ustawie jest mowa o (…) znakach towarowych podrobionych – rozumie się przez to użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych, dla towarów objętych prawem ochronnym” (art. 120 ust. 3 pkt 3 P.w.p.).
Opinie o podróbkach
Większość uczestników badania uważa, że podróbki mają negatywny wpływ na gospodarkę – zarówno jeśli chodzi o rozwój biznesu, jak i miejsca pracy. Europejczycy są zazwyczaj świadomi negatywnych skutków podrabiania towarów dla gospodarki, zdrowia i bezpieczeństwa. Argument ekonomiczny przeciwko kupowaniu podróbek nadal ma największe znaczenie – 83% badanych w 2020 r. zgodziło się, że kupowanie podróbek rujnuje firmy i miejsca pracy. 71 % „całkowicie się zgadza” lub „zgadza się”, że kupowanie podrobionych produktów stanowi zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Podobny odsetek (69 %) jest zdania, że kupowanie podrabianych produktów wspiera pracę dzieci i nielegalny handel. Opinie te nie zmieniły się znacząco od 2017 roku i są wspólne dla różnych grup społeczno-demograficznych.
Opinie o zakupie podróbek
*Różnica w stosunku do 2017 r. w nawiasach, w punktach procentowych
Coraz częściej odrzucane są uzasadnienia, które pozwoliłyby na akceptację zakupu podrabianych towarów. Podobnie jak w 2017 roku, większość Europejczyków nie zgadza się z argumentami uzasadniającymi zakup podrabianych towarów. Tylko niewielka mniejszość obywateli UE widzi uzasadnione powody ich kupowania. Na przykład tylko 15% respondentów „całkowicie” lub „zdecydowanie” zgadza się, że kupowanie podrabianych produktów luksusowych jest dopuszczalne. Ta dezaprobata dla kupowania podróbek wzrosła nieco od czasu ostatniego badania.
Opinie na temat uzasadnień zakupu podróbek
*Różnica w stosunku do 2017 r. w nawiasach, w punktach procentowych
Jednak odrzucenie zakupu podróbek nie osiąga tego samego poziomu wśród wszystkich grup demograficznych. Młodzi ludzie (poniżej 24 roku życia) częściej zgadzają się z uzasadnieniami zakupu podrabianych towarów. 30% spośród nich „zgadza/skłonna byłaby zgodzić się”, że dopuszczalne jest kupowanie podrabianych produktów luksusowych – to dwukrotnie więcej niż wynosi średnia dla całej populacji UE. 37% tej grupy demograficznej (w porównaniu z 24% wszystkich ankietowanych osób) uważa, że akceptowalne jest kupowanie podróbek, gdy cena oryginalnego produktu jest zbyt wysoka.
Konsumpcja podróbek
Niewielu uczestników badania przyznaje się do celowego kupowania podrabianych towarów – 5 % w 2020 roku (podobnie jak w 2013). Ci, którzy kupują podróbki, znacznie częściej zgadzają się z twierdzeniami, które uzasadniają takie działanie jako akceptowalne.
Celowy zakup podróbek
Odsetek Europejczyków, którzy zadeklarowali, że celowo kupili podrabiane towary w ciągu ostatnich 12 miesięcy, różni się znacznie w poszczególnych krajach i waha się od 13% i 12% w Portugalii i Słowenii do 2% w Szwecji i we Włoszech. Zadeklarowana przez badanych konsumpcja podrabianych towarów jest również wysoka na Słowacji i w Luksemburgu (po 11 %), a także w Grecji i na Litwie (po 10 %). Oczywiście, niekoniecznie odzwierciedla to większą lub mniejszą częstość kupowania podrabianych towarów w tych krajach. Może po prostu pokazywać większą gotowość do przyznania się do tego rodzaju zachowań.
Celowy zakup podróbek z podziałem na państwa UE
*Różnica w stosunku do 2017 r. w nawiasach, w punktach procentowych
Kto w krajach UE przyznaje się do celowego zakupu podrabianych towarów? Osoby, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy celowo zakupiły podróbki, to zazwyczaj ludzie młodzi. Ich wiek wyjaśnia, dlaczego ci, którzy celowo kupowali podróbki, często nadal studiują i mieszkają w większych gospodarstwach domowych, prawdopodobnie z rodzicami. Respondenci, którzy celowo kupili podrobione towary, często korzystają z treści internetowych, co może mieć związek z faktem, że podróbki są nierzadko sprzedawane na internetowych platformach handlowych. Także osoby, które celowo uzyskują dostęp do treści z nielegalnych źródeł internetowych, pobierają je lub przesyłają strumieniowo, często kupują podrobione towary. Sugeruje to, że dwa główne problemy objęte tym badaniem – kupowanie podróbek i dostęp do pirackich treści online – są ze sobą powiązane i częściowo spowodowane przez te same osoby.
Respondenci uczestniczący w ostatnim badaniu znacznie rzadziej zastanawiali się, czy to, co kupili, było oryginalnym produktem czy podróbką.
Refleksja nad tym, czy zakupiony towar jest oryginalny czy podrobiony
Zakup podrobionych towarów w wyniku wprowadzenia w błąd również pozostaje na niskim poziomie.
Kupowanie podróbek nie zawsze jest działaniem zamierzonym. Wręcz przeciwnie, jak zauważono w innych badaniach, wiele osób daje się nabrać na zakup podróbek, a jeszcze więcej nie ma pewności, czy zakupiony przez nich produkt jest rzeczywiście legalny czy nie. Ten wzorzec jest również widoczny w obecnym badaniu. Blisko 1 na 10 ankietowanych Europejczyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy kupił podrobione produkty w wyniku wprowadzenia w błąd. Liczba ta utrzymuje się na mniej więcej stałym poziomie od 2017 r. (- 1 punkt procentowy), po chwilowym wzroście w latach 2013–2017. Także i w tym przypadku procent ten jest wyższy w najmłodszej grupie wiekowej – 12 % osób w wieku od 15 do 24 lat twierdzi, że kupiło podrobione produkty w wyniku wprowadzenia ich w błąd. W przypadku badanych, którzy nadal studiują, liczba ta jest nieco wyższa i wynosi 14%.
Zakup podróbek w wyniku wprowadzenia w błąd
Ci, którzy przyznają się do celowego kupowania podróbek, prawdopodobnie wskażą, że jest to uzasadnione. Dwie trzecie (64%) osób, które twierdzą, że celowo kupiły podróbki, uważa, że jest to dopuszczalne, gdy cena oryginalnego produktu jest zbyt wysoka. Tylko nieco mniej (58%) osób, które kupiły podrobione towary celowo, jest przekonanych, że jest to dopuszczalne, gdy oryginalny produkt nie jest (lub jeszcze nie jest) dostępny w ich miejscu zamieszkania.
Kupowanie podróbek i uzyskiwanie dostępu do pirackich treści online są ze sobą powiązane; 30% osób, które w sposób zamierzony uzyskały dostęp do pirackich treści online, kupiło podrobione towary.
Celowy zakup podróbek
Powody kupowania lub niekupowania podróbek
Koszt jest ważny, ale stracił na znaczeniu jako powód do zaprzestania kupowania podróbek. Uszczerbek na reputacji jest silniejszym środkiem odstraszającym w porównaniu z poprzednim badaniem.
Dostępność przystępnych cenowo oryginalnych produktów pozostaje głównym powodem, dla którego konsumenci podrabianych towarów zaprzestaliby tego rodzaju zakupów; około połowa (52%) kupujących podróbki twierdzi, że dzięki temu zrezygnowaliby z ich kupowania. W porównaniu z 2017 r. dostępność niedrogich produktów jest obecnie, w wartościach bezwzględnych, mniej ważnym czynnikiem powstrzymującym ludzi przed zakupem podrabianych towarów (-10 punktów procentowych), choć nadal pozostaje najważniejszą motywacją. Tak jest w przypadku wszystkich grup społeczno-demograficznych.
Ryzyko kary jest istotnym powodem skłaniającym młodych ludzi do zaprzestania kupowania podróbek – twierdzi tak 46% osób w wieku od 15 do 24 lat, które kupiły podrabiane towary.
Szkodom wizerunkowym uczestnicy badania przypisują znaczenie częściej niż w 2017 r. – wskazuje na nie więcej respondentów (17%; + 5 punktów procentowych), którzy celowo kupili podróbki; twierdzą oni, że uszczerbek na reputacji skutecznie zniechęciłby ich do zakupu podrabianych towarów.
Co mogłoby powstrzymać ludzi przed kupowaniem podróbek?
Przystępność cenowa jest również powodem decyzji o niekupowaniu podróbek. Jednak ci, którzy celowo nie kupują podrabianych towarów, kierują się częściej zrozumieniem szkód wyrządzonych producentom, rynkowi pracy i gospodarce w porównaniu z tymi, którzy je kupili.
Dostępność niedrogich produktów oryginalnych jako powód do zaprzestania kupowania podróbek w poszczególnych krajach UE
*Różnica w stosunku do 2017 r. w nawiasach, w punktach procentowych
W obecnym badaniu po raz pierwszy osoby, które odpowiedziały, że nie kupowały celowo podrabianych towarów w ciągu ostatnich 12 miesięcy, zostały zapytane o główne powody, dla których tego nie robiły. Dostępność przystępnych cenowo oryginalnych produktów jest głównym powodem, dla którego nie kupują podrabianych towarów. Jednak w porównaniu z badanymi celowo kupującymi podróbki, respondenci, którzy tego nie zrobili, znacznie częściej podjęli taką decyzję, ponieważ rozumieją szkody wyrządzone producentom, rynkowi pracy i gospodarce. Sugeruje to, że z kupowaniem podrabianych towarów związana jest świadomość negatywnych skutków takiego działania.
Złe osobiste doświadczenia łączące się z kupowaniem podróbek wydają się mieć wpływ na młodych ludzi. Badani z tej grupy, którzy nie kupowali celowo podrabianych towarów w ciągu ostatnich 12 miesięcy, zwykle unikali podróbek, ponieważ mieli złe osobiste doświadczenia z kupowaniem ich w przeszłości – zgłosiło to 31% osób w wieku od 15 do 24 lat (w porównaniu do 23% w przypadku wszystkich respondentów).
Powody niekupowania podróbek
Głównym celem badania było zrozumienie postaw i zachowań związanych z podrabianiem i piractwem oraz zdobycie informacji na temat wiedzy i postaw społecznych wobec własności intelektualnej, a także ogólnych zachowań w sieci i konsumpcji treści tam zamieszczanych.
Własność intelektualna – świadomość i opinie
Czy obywatele UE są świadomi, czym jest własność intelektualna i jakie korzyści płyną z tego tytułu dla społeczeństwa oraz dla nich samych? Na pierwszy rzut oka odpowiedź jest twierdząca. Subiektywne lub „zadeklarowane” rozumienie własności intelektualnej przez badanych pozostaje na wysokim poziomie i wynosi 80% (+2 punkty procentowe w porównaniu z 2017 r.). Wielu Europejczyków dostrzega potencjalne korzyści płynące z własności intelektualnej dla społeczeństwa. Prawie wszyscy (98%) „całkowicie się zgadzają” lub „zdecydowanie się zgadzają”, że ważne jest, aby wynalazcy, twórcy i artyści-wykonawcy mogli chronić swoje prawa i otrzymywać wynagrodzenie za swoją pracę. Tylko nieco mniejszy odsetek (90%) uważa, że IP przyczynia się do poprawy i zagwarantowania jakości produktów i usług.
Ważna dla badania konkluzja mówi, że subiektywna świadomość własności intelektualnej jest znacznie poniżej średniej wśród tych ankietowanych, którzy kupili podrabiane towary (70%) lub celowo uzyskali dostęp do pirackich treści online (73%). Sugeruje to, że osoby, które nie rozumieją kwestii własności intelektualnej, częściej ją naruszają, co wskazuje na potencjalne korzyści z promowania świadomości własności intelektualnej wśród społeczeństwa. Wciąż jest tu miejsce na poprawę, ponieważ IP pozostaje dla wielu Europejczyków tematem niejednoznacznym (podobnie deklarowano w poprzednich badaniach dotyczących postrzegania IP). Niewielu badanych (4%, - 1 punkt procentowy w porównaniu z 2017 r.) wymienia konsumentów takich jak oni sami wśród tych, którzy czerpią korzyści z własności intelektualnej. O wiele więcej (21%) nadal uważa, że z własności intelektualnej korzysta głównie „elita”, na przykład znani wykonawcy (tyle samo badanych, co w 2017 roku).
Niemniej jednak w badaniu można zaobserwować pozytywne trendy. Odsetek Europejczyków, którzy uważają, że IP przynosi najwięcej korzyści twórcom treści artystycznych, podwoił się – z 10% w 2017 r. do 20% w 2020 r. Co więcej, odsetek osób, które odpowiedziały, że duże firmy odnoszą największe korzyści z własności intelektualnej, znacznie spadł w porównaniu z 2017 r. (z 24% do 15%).
Europejczycy są na ogół świadomi negatywnego wpływu kupowania podróbek na gospodarkę oraz zdrowie i bezpieczeństwo. Ponad 83 % badanych zgadza się, że kupowanie podrabianych towarów rujnuje przedsiębiorstwa i miejsca pracy. 7 na 10 respondentów twierdzi, że kupowanie podrabianych produktów stanowi zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Ponadto tylko niewielka mniejszość obywateli UE widzi uzasadnione powody kupowania podrabianych towarów. Jedynie 15% Europejczyków zgadza się, że kupowanie luksusowych podrabianych produktów jest dopuszczalne. Tylko nieco więcej (19–24 %) twierdzi, że kupowanie podróbek jest dopuszczalne, gdy jakość produktu nie ma znaczenia, gdy oryginalny produkt nie jest (lub jeszcze nie jest) dostępny w miejscu zamieszkania lub gdy cena oryginału jest za wysoka. Dane te ogólnie poprawiły się w porównaniu z 2017 r.
Czy przekłada się to na spadek liczby osób, które kupują podróbki? Trudno powiedzieć, ponieważ nie można zaobserwować wyraźnego trendu. W ciągu ostatnich 3 lat odsetek Europejczyków, którzy przyznali się, że celowo kupowali podrabiane towary w ciągu ostatnich 12 miesięcy, nieznacznie spadł – z 7 % w 2017 r. do 5 % w 2020 r. W porównaniu z 2013 r. niewiele się jednak zmienił (4 % ). Młodsi ludzie częściej przyznają się do celowego zakupu podróbek (10% osób w wieku od 15 do 24 lat), chociaż ich nadreprezentacja jest znacznie mniej wyraźna niż w przypadku pirackich treści internetowych.
Należy mieć na uwadze, że powyższe dane mówią nam jedynie o deklarowanym i celowym kupowaniu podróbek. Dostępne dowody – wyniki zarówno obecnego, jak i innych badań – sugerują, że faktyczny odsetek osób, które kupują podróbki, jest znacznie wyższy, niż podano powyżej, ponieważ ludzie często są nakłaniani podstępem do kupowania podróbek lub nie mają pewności, czy kupione przez nich produkty są oryginalne czy nie. W obecnym badaniu jedna trzecia respondentów zastanawiała się w ciągu ostatnich 12 miesięcy, czy kupiony przez nich produkt jest oryginalny czy nie, w porównaniu z 37 % w 2017 r. Około 1 na 10 badanych został wprowadzony w błąd podczas zakupu podróbek w minionym roku, a liczba ta utrzymuje się mniej więcej na stałym poziomie od 2017 r. (-1 punkt procentowy).
Dostępność oryginalnych produktów w przystępnej cenie odgrywa kluczową rolę w podejmowaniu przez ludzi decyzji o zakupie podrobionych towarów. Około połowa osób kupujących podróbki twierdzi, że dostępność oryginalnych produktów po przystępnych cenach skłoniłaby ich do zaprzestania kupowania podróbek. Co ciekawe, utrata reputacji staje się coraz bardziej przekonującym powodem do zaprzestania kupowania podróbek, a coraz więcej respondentów (17%; + 5 punktów procentowych) twierdzi, że nie kupiłoby podróbek, ponieważ mogłoby to zaszkodzić ich wizerunkowi. Sugeruje to, że społeczeństwo zwraca częściej uwagę na kupowanie lub posiadanie podróbek.
Pełna treść raportu, dostępna w języku angielskim:
https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/observatory/documents/Perception_study_2020/Perception_study_full_en.pdf
Treści zawarte w artykule pochodzą ze strony:
https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/observatory/documents/Perception_study_2020/Perception_study_full_en.pdf
Redakcja artykułu – Fundacja Legalna Kultura
Fragmenty w języku angielskim – tłumaczenie własne
Grafika główna pochodzi z oryginalnego raportu
Publikacja powstała w ramach
Społecznej kampanii edukacyjnej Legalna Kultura
Badania i raporty - na skróty:
