23 kwietnia obchodziliśmy Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. Święto ustanowiono, by zachęcić wszystkich, a zwłaszcza młodych, do odkrycia przyjemności z czytania i docenienia wkładu twórców, którzy przyczyniają się do rozwoju kultury i społeczeństwa. Tego dnia mówi się również o inicjatywach, które służą promocji czytelnictwa.

- To okazja do podkreślenia znaczenia książek i promocja wizji społeczeństwa opartego na wiedzy, tolerancyjnego i sprawiedliwego - mówi Irina Bokowa, dyrektor generalna UNESCO.

W Polsce jest to wyjątkowo potrzebne święto, bo delikatnie mówiąc z naszym czytelnictwem nie jest najlepiej, jesteśmy w ogonie Europy. Według najnowszych badań Biblioteki Narodowej w ubiegłym roku po lekturę sięgnęło zaledwie 37 procent Polaków, a tylko co czwarta osoba czyta siedem lub więcej książek rocznie. Niemal co czwarte gospodarstwo domowe nie ma nawet jednej książki! Jak podkreśla BN wpływ otoczenia odgrywa największą rolę przy sięganiu po lekturę. Natomiast czynnikiem, który zmniejsza prawdopodobieństwo czytania książek, jest dominująca w środowisku orientacja materialistyczna.

Romans turystyki z literaturą i księgarnie jako gatunek zagrożony wyginięciem

Jedną z nowych inicjatyw promujących czytelnictwo jest Literacka Mapa Świata - platforma internetowa łączącą pasjonatów dobrych książek i podróży, którą przygotowują do życia miłośnicy literatury z Olsztyna. Na Literackiej Mapie Świata będzie można znaleźć i kupić książki, których akcja rozgrywa się w miejscu planowanej podróży, a także propozycje szlaków śladami bohaterów ukochanej powieści i tras prowadzących do najważniejszych miejsc ulubionego autora. Platforma będzie dostępna również w aplikacji mobilnej.

Legalna Kultura przygotowuje natomiast projekt wspierający małe księgarnie, które są już „gatunkiem zagrożonym”. W zeszłym roku z mapy Polski zniknęło około 500 księgarni, a ich liczba spadła poniżej trzech tysięcy. Tymczasem ich znaczenie kulturotwórcze - nie tylko w małych miejscowościach - jest ogromne, ponieważ ułatwiają dostęp do nowości wydawniczych i organizują spotkania autorskie czy rozmowy o literaturze. Co więcej, księgarz, który zna swoich klientów i potrafi im pomóc w wyborze lektury, to najlepszy ambasador świata książki i propagator czytania.

Główne elementy projektu to warsztaty i szkolenia oraz portal wiedzy dla pracowników księgarń, na którym będą mogli znaleźć informacje ze światowego i polskiego rynku książki, porady z zakresu prawa i marketingu czy wskazania innowacyjnych rozwiązań promujących czytanie. E-ksiegarz ma być platformą wymiany wiedzy i think-tankiem, który pomoże księgarniom utrzymać się na rynku zdominowanym przez duże sieci.

Trochę historii

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich  przypada 23 kwietnia, czyli w dniu śmierci dwóch mistrzów opowieści - Miguela de Cervantesa, autora „Don Kichota” i Williama Szekspira, dramatopisarza wszechczasów. W Katalonii to dzień świętego Jerzego, patrona Katalonii. Tego dnia mężczyźni obdarowywali kobiety czerwonymi różami, a mężczyźni dostawali od pań książki. Wydawca Vicente Clavel Andrés zaproponował, by był to również  Dzień Książki. W Hiszpanii jest on oficjalnie obchodzony od roku 1930, UNESCO wprowadziła go na świecie w 1995 roku.

Pierwsza międzynarodowa konwencja, której przedmiotem była ochrona praw autorskich dzieł literackich i artystycznych, pochodzi z 1886 roku. Dopiero w 1956 roku zaczęła obowiązywać Powszechna Konwencja ds. Copyright (Polska przystąpiła do niej w 1976 roku). Znak copyright, czyli zastrzeżenia praw autorskich, możemy zobaczyć na różnego rodzaju wydawnictwach: książkach, filmach, płytach.

Zachęcamy, by z okazji Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich podarować komuś książkę i spędzić trochę czasu na lekturze, bo jak pisał Cyceron: Czytanie rozwija rozum młodzieży, odmładza charakter starca, uszlachetnia w chwilach pomyślności, daje pomoc i pocieszenie w przeciwnościach.