Niedawno pisaliśmy o możliwości zgłaszania do Google wniosków o usunięcie informacji uznanych przez nas za nieaktualne lub nieprawdziwe, a których punktem wyjścia jest nasze imię i nazwisko. Na tym jednak nasze prawa w internecie się nie kończą, ponieważ wnioski o zablokowanie treści możemy składać również do administratorów stron. W czasach, kiedy właściwie każdy może coś o nas napisać w internecie, warto wiedzieć, jak reagować na obraźliwe wpisy i skutecznie radzić sobie z niepożądanym wykorzystaniem naszych utworów czy naszego wizerunku.

Masz prawo nie być okradanym

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną odpowiedzialność pośrednika (na przykład stron internetowych publikujących teksty), rozpoczyna się, gdy użytkownik poinformuje go o bezprawnym charakterze opublikowanych danych. Administrator platformy musi wówczas zareagować. Powyższa regulacja umożliwia zatem zgłaszanie użytkownikom internetu naruszeń praw autorskich, polegających na publikowaniu filmów, zdjęć czy innych utworów bez ich zgody jako twórców. Odnosi się to również do serwisów internetowych, na których użytkownicy przechowują, ale też udostępniają pliki – na ogół muzykę, filmy i książki w wersji cyfrowej. Walkę z takimi serwisami od lat prowadzą sami twórcy, reprezentujące ich stowarzyszenia czy wytwórnie i dystrybutorzy.

Masz prawo nie być obrażanym

Internauci mogą także zgłaszać naruszenia polegające na obraźliwych komentarzach i wpisach czy nawoływaniu do nienawiści. Przykładowo na portalu Facebook takiego zgłoszenia dokonać można przy użyciu linku zgłaszania, który znajduje się obok komentarza lub zdjęcia. Jeśli natomiast użytkownik uważa, że ktoś w sposób bezprawny wykorzystuje jego utwór podlegający ochronie prawa autorskiego, może zgłosić naruszenie poprzez formularz znajdujący się na stronie Facebooka.

Podobnie wygląda sytuacja na innych portalach internetowych. Ich administratorzy dają użytkownikom możliwość zgłaszania naruszeń, najczęściej poprzez formularz. Ponadto w regulaminach zamieszczają postanowienia dotyczące treści zakazanych na danej stronie. Informują, jakiego typu komentarze, teksty, zdjęcia etc. nie mogą być publikowane i których publikacja powoduje naruszenie regulaminu. Warto jednak podkreślić, że omówione wyżej naruszenia stanowią nie tylko naruszenia regulaminu danego portalu, ale przede wszystkim naruszają obowiązujące prawo. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyraźnie stanowi, że "przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia". Twórcy przysługują prawa osobiste i majątkowe. "Twórca ma wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu". Zgodnie z ustawą "bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego". Jeśli więc autor nie wyraża zgody, publikowanie jego utworu w internecie jest zabronione.

Masz prawo nie być oglądanym

Naruszeniem jest również rozpowszechnianie wizerunku. Takie działanie wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zezwolenie nie jest wymagane tylko w trzech sytuacjach: osoba otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie; publikacja dotyczy osoby powszechnie znanej, a wizerunek utrwalono w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych; osoba stanowi jedynie szczegół całości, np. imprezy publicznej.

Jeśli zatem zobaczymy w internecie opublikowane przez kogoś zdjęcie przedstawiające nasz wizerunek, możemy zgłosić administratorowi strony naruszenie i domagać się usunięcia zdjęcia. Oczywiście nie wyklucza to podjęcia działań przewidzianych w ustawie o prawie autorskim, a więc m.in.: żądania zaniechania naruszania, naprawienia wyrządzonej szkody, wydania uzyskanych korzyści. Roszczenia te należy kierować do osoby, która dopuściła się naruszeń.

Niewątpliwie przedstawione sposoby obrony przed naruszeniami dają użytkownikom możliwość ochrony ich praw osobistych oraz praw autorskich. Nie zawsze jednak są to rozwiązania skuteczne, gwarantujące, że naruszenie szybko zostanie usunięte. Wielokrotnie zdarza się, że administratorzy stron na bieżąco usuwają nieprawdziwe, obraźliwe czy niecenzuralne wpisy i komentarze. W wielu jednak przypadkach, mimo dokonania zgłoszenia naruszeń, utwory wciąż widnieją na stronach internetowych. Pożądane są zatem zmiany prawa, które w większym stopniu wymuszą na administratorach stron i portali szanowanie i przestrzeganie praw użytkowników.

aplikant radcowski Karolina Mackiewicz-Ball
Mamczarek i Migdalska Kancelaria Radców Prawnych

Przeczytaj także artykuł "Internet nie zapomina?" o usuwaniu informacji z Google