Internet zmienił świat? Bez wątpienia. Ale wcześniej rewolucję w globalnej kulturze wywołało wynalezienie gramofonu. Dzięki płytom z winylu i szelaku muzyka docierała do masowego odbiorcy, przekraczając granice krajów i kontynentów. O tym wszysytkim opowiada wystawa "Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu" w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Tematem wystawy jest historia fonografii oraz muzyki popularnej w XX w. i udział, jaki mieli w niej żydowscy producenci, kompozytorzy i artyści. Na wystawie można posłuchać muzyki kantoralnej, która dzięki gramofonowi upowszechniła się w domach żydowskiej klasy średniej, piosenek teatru jidysz, znanych na całym świecie popularnych piosenek z filmów, rewii i musicali, jazzu, folku i mocnych kawałków punkowych buntowników. Te utwory nie zawsze były żydowskie (często żydowskie nie były wcale), ale stanowiły odzwierciedlenie żydowskiego doświadczenia w XX wieku, na które składało się m.in. zaangażowanie w różnorodne ruchy artystyczne i polityczne, emancypacja i asymilacja, wreszcie - trauma wojny i Zagłady. Z drugiej strony, w płytowych zapisach widać także starania o podtrzymanie pamięci i żydowskiej tradycji, nieraz w formie śmiałych muzycznych eksperymentów.

Ekspozycja w POLIN, oprócz nagrań, wywiadów i oryginalnych płyt, prezentuje też fonografy i gramofony pozyskane od lokalnych kolekcjonerów. Atrakcją jest specjalnie skonstruowana szafa grająca, w której można posłuchać utworów tematycznie związanych z wystawą. Zwiedzający zobaczą płyty i usłyszą nagrania m.in. słynnego „Skrzypka na dachu”, tanga i fokstroty w wykonaniu orkiestry Jerzego Petersburskiego i Artura Golda, popularne filmowe przeboje autorstwa Henryka Warsa, w wykonaniu takich gwiazd jak Zula Pogorzelska, czy Mieczysław Fogg. Do tego utwory Boba Dylana, Lou Reeda, czy The Ramones, polski bigbit w wykonaniu Śliwek i Następców Tronów, nowoczesne interpretacje muzyki klezmerskiej w wykonaniu The Klezmatics, Kroke i niesamowitą Barbarę Streisand!

Oprócz twórców na wystawie prezentowani są również odbiorcy muzyki – o piosenkach, które odegrały ważną rolę w ich życiu, opowiadają osoby osobiście i zawodowo związane z kulturą żydowską. Ich wypowiedzi to nie tylko opowieści o muzyce, ale również o doświadczeniu bycia Żydem w XX wieku.

Wystawa "Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu" zwiedzać można od 3 lutego do 28 maja.