Po raz 30. zostały wręczone Paszporty POLITYKI. Aż trójka laureatów – Agata Słowak, Anna Sułkowska-Migoń i Jakub Skrzywanek – jest rówieśnikami tej nagrody. Wśród nagrodzonych są też Jan Holubek, Grzegorz Piątek, kolektyw Outriders czyli Anna i Jakub Górniccy oraz Przemysław Jankowiak ukrywający się pod pseudonimem 1988.

Paszporty POLITYKI to nagroda przyznawana przez tygodnik POLITYKA od 1993 r. Wymyślił ją wieloletni szef działu kultury Zdzisław Pietrasik. Od 30 lat wręczana jest każdego roku młodym twórcom i artystom za wybitne osiągnięcia artystyczne. Twórcy nagradzani są w następujących kategoriach: Film, Teatr, Literatura, Sztuki wizualne, Muzyka poważna, Muzyka popularna oraz, od 2016 r., Kultura cyfrowa. Od 20 lat przyznawana jest także nagroda specjalna dla Kreatora Kultury. To wyróżnienie otrzymują osoby lub instytucje, które w sposób szczególny i niestandardowy przyczyniają się do krzewienia kultury polskiej w kraju i na świecie.

Nagroda jest „wyróżnieniem dla twórców, którzy czynią najszybsze postępy, zaskakują nowymi osiągnięciami, swoją aktywnością dobrze rokują w przyszłości i przez to zasługują na opiekę, wsparcie i promocję w świecie.” Nazwa nagrody – Paszport – miała być symboliczną przepustką do świata wielkiej, międzynarodowej sztuki. I jeśli spojrzy się na historię tego wyróżnienia, to zarówno nazwiska nagrodzonych, jak i nominowanych można znaleźć wśród niekwestionowanych liderów swoich dziedzin.

Laureaci Paszportów POLITYKI 2022

Jan Holubek – fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA
 

Film: Jan Holoubek

Nagroda za niejednoznacznie naszkicowanych bohaterów w wyrazistym krajobrazie społecznym i politycznym w serialu „Wielka woda”, za bezgraniczną empatię, uczciwość i szczerość.

Jan Holoubek (ur. 1978 r.) – reżyser i operator, współtwórca „Wielkiej wody”, najlepszego jak dotąd polskiego serialu Netflixa i jednego z naszych największych sukcesów w tej dziedzinie. Opowieści o powodzi i potransformacyjnej rzeczywistości, która rozgrywa się we Wrocławiu w 1997 r.

Dwa lata temu otrzymał swoją pierwszą nominację do Paszportu za debiut fabularny „25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy”, który również stał się przebojem (obejrzało go ponad 700 tys. Polaków). Wcześniej zyskał renomę jako autor zdjęć. Jego znakiem firmowym jest wszechstronność, czego dowodem także dokument „Słońce i cień”, poświęcony przyjaźni jego ojca – Gustawa Holoubka – z Tadeuszem Konwickim, oraz kryminalny serial „Rojst” rozgrywający się m.in. w mrocznych realiach stanu wojennego.

Nominowani w kategorii Film byli także Damian Kocur i Agnieszka Smoczyńska.

 


Jakub Skrzywanek - fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA

Teatr: Jakub Skrzywanek

Nagroda za spektakle ważne, odważne i nieoczywiste. Dyktowane, podobnie jak cała działalność laureata w środowisku artystycznym i kierowanie teatrem, troską o jakość i przyszłość naszego społeczeństwa.

Jakub Skrzywanek (ur. 1992 r.) – reżyser i dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Ma na koncie jedne z najmocniej dyskutowanych przedstawień ubiegłego sezonu. Pierwsze to „Śmierć Jana Pawła II” (Teatr Polski w Poznaniu), naturalistyczna rekonstrukcja ostatnich godzin życia papieża Wojtyły, zestawiona ze wspomnieniami i refleksjami poznaniaków i poznanianek.

Drugi – oparty na reportażach Janusza Schwertnera „Spartakus. Miłość w czasach zarazy” (Teatr Współczesny w Szczecinie) – podnosi problem wykluczenia osób LGBT+ i katastrofalnego stanu psychiatrii dziecięcej, a kolejne pokazy wieńczą śluby par jednopłciowych, w pozateatralnej polskiej rzeczywistości wciąż niedostępne. Chwalony za odwagę, konsekwentne łączenie postawy teatralnego prowokatora ze społecznym zaangażowaniem.

Nominowani w kategorii Teatr byli także Michał Buszewicz i Agnieszka Jakimiak.

Grzegorz Piątek - fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA

Literatura: Grzegorz Piątek

Nagroda za książkę „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920–1939”, znakomitą opowieść o mieście, która stawia pytanie o modernizację. Za przekonującą dekonstrukcję mitu „miasta z morza i marzeń”.

Grzegorz Piątek (ur. 1980 r.) – absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Pisze, wykłada, opowiada i oprowadza. Był kuratorem wielu wystaw, pracował jako redaktor miesięcznika „Architektura-Murator”, pisał felietony w „Gazecie Stołecznej” oraz artykuły o architekturze, designie i mieście.

Jego książki „Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego” (2016 r.) i „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949” (2020 r.) zostały uhonorowane Nagrodą Literacką m.st. Warszawy, „Najlepsze miasto świata” znalazło się w finale nagrody Nike. Najnowsza to „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920–1939” (Wydawnictwo W.A.B.). Autor mierzy się tym razem z mitami polskiego międzywojnia, w kolejnym mieście odnajdując fascynującego bohatera.

W kategorii Literatura nominowani byli także Urszula Honek i Ishbel Szatrawska.

Agata Słowak - fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA

Sztuki wizualne: Agata Słowak

Nagroda za odważne podejmowanie w malarstwie tematyki kobiecej, której nadaje osobisty i pełen emocjonalnego zaangażowania wyraz. Za opowiadanie o teraźniejszości i o sobie za pomocą oryginalnie wykorzystanych wzorców dawnego malarstwa.

Agata Słowak (ur. 1994 r.) – malarka, dyplom na warszawskiej ASP obroniła w 2019 r. W oryginalny sposób łączy odwagę w podejmowaniu ważnych tematów społecznych z osobistą perspektywą, uwzględniającą jej pragnienia, marzenia, popędy, fantazje, lęki, nadzieje. Jej prace potrafią jednocześnie wzbudzać emocje i prowokować intelektualnie. Szybko dostrzeżona przez kuratorów.

Chrztem bojowym był dla niej udział w głośnej wystawie „Farba znaczy krew” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2019 r.). W ubiegłym roku wysoko oceniono jej indywidualną wystawę „Tylko nasze stany” w Fundacji Galerii Foksal, ale też udział w wystawach zbiorowych: „Niepokój przychodzi o zmierzchu” (Zachęta), „Kto napisze historię łez” (MSN) i „Siedem etapów życia kobiety” (Miejska Galeria Sztuki w Łodzi).

W kategorii Sztuki wizualne nominowane było także Potencja i Solidarny Dom Kultury Słonecznik.

Anna Sułkowska-Migoń - fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA

Muzyka poważna: Anna Sułkowska-Migoń

Za ogromną muzykalność, wrażliwość i nieprzeciętną radość tworzenia sztuki. Za konsekwentną pracę, która doprowadziła w zeszłym roku do międzynarodowych sukcesów ze zwycięstwem w paryskim konkursie La Maestra na czele.

Anna Sułkowska-Migoń (ur. 1995 r.) – dyrygentka. Studiowała grę na altówce na warszawskim Uniwersytecie Muzycznym, następnie dyrygenturę symfoniczno-operową w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy u swego ojca Piotra Sułkowskiego, wreszcie w krakowskiej Akademii na kierunku dyrygentury symfonicznej (u Łukasza Borowicza) oraz chóralnej. Dwukrotna stypendystka programu Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca „Dyrygent-rezydent”, zaangażowana także w działalność edukacyjną.

W marcu wygrała konkurs dla dyrygentek La Maestra w Paryżu, otrzymała też nagrodę Taki Alsop Conducting Fellowship, a w ostatnich dniach minionego roku Nagrodę Koryfeusza Muzyki Polskiej w kategorii Odkrycie Roku oraz zaproszenie do programu Hart Institute of Women Conductors przy operze w Dallas.

W kategorii Muzyka poważna nominowani byli także Szymon Chojnacki i Lilianna Krych.

1988 - fot.Teodor Klepczyński, POLITYKA

Muzyka popularna: 1988

Za otwartość stylistyczną, za umiejętność pracy z różnymi artystkami i artystami oraz za twórcze inspirowanie się różnymi nurtami. Za rozwój własnego muzycznego języka i przenoszenie go w swoich produkcjach z undergroundu do mainstreamu.

1988 (Przemysław Jankowiak) – rok urodzenia nosi w pseudonimie, a w muzyce, którą jako producent nagrywa dla różnych wykonawców, słychać, że potrafi patrzeć w przyszłość, nie zapominając o przeszłości. Pochodzi ze Szczecina, na scenie działa od kilkunastu lat, nagrywał pod szyldem Etamski i w duecie Syny (z nominowanym do Paszportu POLITYKI raperem Piernikowskim).

Pierwszą nominację do Paszportu w roku 2020 przyniósł mu autorski minialbum „Ring the Alarm” oraz nagrana w duecie z raperem Włodim płyta „W/88”. W roku 2022 opublikował autorski album „Ruleta”, na który zaprosił całą plejadę gości, nie tylko z hiphopowego środowiska. Partnerował też Monice Brodce przy pracy nad jej chwalonym minialbumem „Sadza”, a na festiwalu w Gdyni błysnął jako autor muzyki do pełnometrażowego filmu „Zadra”.

W kategorii Muzyka popularna nominowani byli także Mrozu i Szczyl.

Outriders - fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA

Kultura cyfrowa: Anna i Jakub Górniccy (Outriders)

Za umiejętne połączenie tradycyjnego dziennikarstwa wysokiej próby z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi cyfrowych mediów, by w oryginalny sposób opowiadać o dramatycznych wydarzeniach, jak wojna w Ukrainie. Za „Jeden dzień w...” kolektywu Outriders.

Anna i Jakub Górniccy (Outriders) – współzałożyciele międzynarodowego reporterskiego start-upu, który zmienił w ostatnich sezonach sposób opowiadania o świecie.

Ich pomysł to połączenie wysokiej próby dziennikarstwa z innowacyjnym wykorzystaniem cyfrowych technologii medialnych. Doskonałym wyrazem takiej strategii jest zrealizowany wspólnie z serwisem Ukrayina.pl projekt „Jeden dzień w…”, opowiadający o życiu w czasie wojny w sześciu miastach Ukrainy (partnerem projektu była Ukrayina.pl). Reporterzy Outriders wspólnie z kolegami przewodnikami z Ukrainy pokazują, jak wygląda życie w cieniu nieustannego zagrożenia bombardowaniami. A technologia VR/360 pozwala widzom zanurzyć się w życie tych miast i podążać w naturalny sposób za opowieścią narratora. Najważniejsze są tu opowieści o współczesnym świecie, a nowe technologie to środek, który pomaga w dotarciu z treścią do odbiorców.

W kategorii Kultura cyfrowa nominowani byli także Marcin Kryszpin i Grzegorz Szczygieł (Flying Wild Hog), Mateusz Skutnik.

Ryszard Poznakowski - Wilhelm Sasnal - Dorota Masłowska - fot. Teodor Klepczyński, POLITYKA

Kreatorzy Kultury: Dorota Masłowska, Ryszard Poznakowski, Wilhelm Sasnal

Za zrewolucjonizowanie języka literatury, za ukształtowanie polskiej muzyki popularnej ostatnich dekad i za malarstwo, które sprawiło, że całe pokolenie twórców uwierzyło w swoją szansę na międzynarodowy sukces.

Doroczne specjalne nagrody „Polityki” otrzymała w jubileuszowym roku aż trójka artystów:

Dorota Masłowska

Za zrewolucjonizowanie języka polskiej literatury, która w ostatnich 30 latach dzieli się na czas przed „Wojną...” i po „Wojnie...”. Za opowieść o Polsce, przystawianie nam lustra i obnażanie nadmuchanej fasady, za którą widać przaśną rzeczywistość. Za twórcze i odważne wchodzenie w język filmu, teatru i muzyki. Rozmowa z naszą laureatką w tym numerze „Polityki”.

Ryszard Poznakowski

Za długi życiorys artystyczny, bez którego trudno sobie wyobrazić historię polskiej muzyki popularnej ostatnich sześciu dekad. Za karierę w zespole Czerwono-Czarni, dla którego komponował takie przeboje, jak „Trzynastego” czy „Bądź dziewczyną z moich marzeń”. I za współtworzenie repertuaru Trubadurów, który podobał się pokoleniom Polek i Polaków.

Wilhelm Sasnal

Za malarstwo, które sprawiło, że całe pokolenie młodych polskich twórców uwierzyło w swoją szansę na międzynarodowy sukces artystyczny. Za narzucenie sobie i całemu środowisku tempa, za którym trudno było nadążyć nagrodom artystycznym. Ale też za pokazanie, że prawdziwa kariera polega na podążaniu własną drogą.