Prawo autorskie, czy szerzej - prawo własności intelektualnej - jest dziedziną trudną i dość skomplikowaną. Dynamiczny rozwój nowych technologii tworzy bowiem nowe sytuacje i przypadki, których regulacją zajmują się przepisy z zakresu ochrony praw własności intelektualnej. Nic zatem dziwnego, iż również aktów prawnych w tej dziedzinie jest wiele. Są to akty o różnej randze oraz o różnym zasięgu - począwszy od przepisów krajowych, poprzez prawo europejskie (obecnie Unii Europejskiej, a wcześniej Wspólnoty Europejskiej), a na prawie międzynarodowym skończywszy.

Poniżej, zachowując przedstawiony podział na akty polskie, unijne oraz międzynarodowe - zamieszczamy wybrane - naszym zdaniem najważniejsze - regulacje dotyczące bezpośrednio bądź pośrednio praw własności intelektualnej, które są istotne dla prowadzonej przez nas akcji.

Przypominamy, iż polskie ustawy oraz akty międzynarodowe, ratyfikowane przez RP, stanowią obowiązujące źródło prawa, dyrektywy  zaś wymagają implementacji, czyli przyjęcia odpowiednich rozwiązań w prawie polskim. Przypominamy także, że - zgodnie z art. 7 polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych - umowy międzynarodowe przewidujące dalej idącą ochronę posiadacza praw, niż wynika to z polskiej ustawy, stosuje się bezpośrednio.

Zobacz:

• Prawo krajowe >>
• Prawo Unii Europejskiej >>
• Prawo międzynarodowe >>

Działalność organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi zostanie zharmonizowana na terytorium Unii Europejskiej. Komisja Europejska przygotowała tekst projektu dyrektywy wprowadzającej harmonizację przepisów regulujących zbiorowy zarząd prawami autorskimi sprawowany przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.

Pełna nazwa to: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych na potrzeby ich wykorzystania na internetowym polu eksploatacji na rynku wewnętrznym.

Komisja stawia dwa podstawowe cele proponowanej dyrektywy. Pierwszym z nich jest poprawa standardów zarządzania poprzez zwiększenie wydajności i przejrzystości działalności organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ) z korzyścią dla twórców oraz użytkowników.

Drugi cel to ułatwienie uzyskiwania przez użytkowników będących usługodawcami internetowymi licencji udzielanych przez organizacje zbiorowego zarządzania obejmujących jednocześnie obszar wielu państw europejskich w zakresie majątkowych praw autorskich do utworów muzycznych na polach eksploatacji związanych z ich wykorzystaniem za pośrednictwem Internetu.

Spośród poszczególnych rozwiązań prawnych, które mają zostać wdrożone omawianą dyrektywą warto wymienić kilka takich, które będą miały największe znaczenie dla użytkowników oraz podmiotów praw autorskich (twórców, ich następców prawnych i innych osób uprawnionych).

• Licencja wieloterytorialna na korzystanie z utworów muzycznych na internetowym polu eksploatacji

Wprowadzenie licencji wieloterytorialnej stanowi największe novum wykreowane przez dyrektywę. Dotychczas bowiem tego rodzaju skonsolidowana licencja wieloterytorialna nie funkcjonowała w żadnym z państw członkowskich. Nowy typ licencji regulowany dyrektywą dotyczy wyłącznie majątkowych praw autorskich do utworów muzycznych dla ich wykorzystania do świadczenia usług internetowych.

Wieloterytorialność licencji oznacza, że może ona obejmować terytorium więcej niż jednego państwa członkowskiego, natomiast maksymalnie może rozciągać się na terytorium całej Unii Europejskiej. Z pewnością wprowadzenie tego rodzaju licencji ułatwi i przyspieszy usługodawcom internetowym uzyskiwanie praw potrzebnych im do legalnego korzystania z utworów muzycznych przy świadczeniu oferowanych przez nich usług.

• Zwiększenie transparentności i sprawności zarządu prawami twórców

Dyrektywa spowoduje nałożenie na organizacje zbiorowego zarządzania licznych obowiązków dotyczących ich stosunków z podmiotami praw autorskich. Przede wszystkim wprowadza ona obowiązek prowadzenia zarządu z należytą starannością, nakazuje organizacjom zbiorowego zarządzania inwestowanie pobranych wynagrodzeń odrębnie od środków własnych organizacji oraz przychodów ze świadczonych usług a także zabrania ich wykorzystywania na własny rachunek a także dokonywania potrąceń (za wyjątkiem potrąceń uregulowanych w umowach z podmiotami praw autorskich).

Dyrektywa nakazuje także dokonanie podziału i wypłaty kwot należnych reprezentowanym podmiotom w terminie dwunastu miesięcy od końca roku obrotowego, w którym zostały one pobrane (chyba że zaistnieją obiektywne przeszkody ku temu). Zgodnie z dyrektywą OZZ-y będą zobligowane do udostępniania podmiotom praw autorskich wielu informacji odnoszących się indywidualnie do zarządu dotyczącego praw konkretnego twórcy, stanowiące swego rodzaju sprawozdanie ze sprawowanego zarządu.

• Większa przejrzystość także dla użytkowników

Organizacje zbiorowego zarządzania zostaną także zobowiązane do udostępniania określonych informacji użytkownikom. Informowanie będzie odbywać się dwutorowo. Po pierwsze, każda organizacja będzie zobligowana do podania do wiadomości publicznej – za pośrednictwem strony internetowej – określonego zestawu informacji na temat swojej działalności.

Po drugie, organizacje będą obowiązane do przekazywania pewnego rodzaju informacji na żądanie podmiotów praw autorskich, użytkowników oraz innych organizacji zbiorowego zarządzania. Zakres informacji, które organizacja będzie musiała udostępniać jest dość szeroki. Co istotne, obejmuje on repertuar organizacji oraz prawa, którymi zarządza jak również wykaz umów o wzajemnej reprezentacji zawartych z innymi organizacjami zbiorowego zarządu. Informacje te będą mogły być uzyskiwane drogą elektroniczną.

Fot.: Archiwum Fundacji Legalna Kultura

Emilia Chmielewska

Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.