Domena publiczna to pewnego rodzaju zbiór utworów, które z różnych względów nie są objęte majątkowymi prawami autorskimi. W domenie publicznej można odnaleźć dzieła, które nigdy nie zostały objęte ochroną wynikającą z majątkowych praw autorskich do utworów oraz te utwory co do których majątkowe prawa autorskie wygasły na skutek znacznego upływu czasu.

Ten znaczny upływ czasu można liczyć od różnych zdarzeń, jak np.

• od śmierci twórcy, a w przypadku utworów mających kilku autorów, od śmierci ostatniego ze współautorów; 
• od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu (dotyczy to przypadków, gdy twórca danego utworu nie jest znany, chyba, ze pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub autor ostatecznie ujawnił swoją tożsamość);
• od daty rozpowszechnienia utworu (lub od daty jego ustalenia, w sytuacji gdy utwór nie został rozpowszechniony), dotyczy to jedynie sytuacji gdy autorskie prawa majątkowe na podstawie przepisów prawa przysługują innej osobie, aniżeli twórcy utworu;
• od daty śmierci najpóźniej zmarłej jednej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki, dotyczy to jednak jedynie utworów audiowizualnych (np. filmów).

Termin jaki należy liczyć od tych zdarzeń według polskiego prawa wynosi 70 lat i w zasadzie po jego upływie istnieje brak ograniczeń wynikających z autorskich praw majątkowych, co oznacza w praktyce całkowitą dowolność w rozpowszechnianiu i adaptacji utworów, na przykład swobodne tworzenie i rozpowszechnianie tłumaczeń czy remiksów.

Dzieła będące w domenie publicznej można rozpowszechniać także w celach zarobkowych, przy czym zgodnie z polskim prawem od 5 do 8 proc. wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy takich utworów musi być przekazywane na Fundusz Promocji Twórczości.

Pamiętać również trzeba, że jeśli dzieło było tłumaczone z innego języka (np. książka), prawa majątkowe do tłumaczenia wygasają dopiero 70 lat po śmierci tłumacza.

Schemat



Warto wskazać, ze czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów.

Kalkulator domeny publicznej

Przykłady praktyczne

Przykład nr 1

Pewna agencja reklamowa chciała wykorzystać obraz Jana Matejki pt. „Bitwa pod Grunwaldem” i przeróbkę tego obrazu wykorzystać w kampanii reklamowej związanej z obchodami Dnia Niepodległości. Ponieważ w tej sytuacji zachodzi pewność, iż upłynęło znacznie więcej czasu niż 70 lat od śmierci twórcy oraz, że obraz powstał wtedy kiedy majątkowe prawa autorskie do obrazu nie istniały w polskim porządku prawnym, obraz Jana Matejki przeszedł do domeny publicznej i można z niego swobodnie korzystać.

Przykład nr 2

Szkoły z jako instytucje oświatowe, w ramach tzw. dozwolonego użytku publicznego, zwanego przez niektórych dozwolonym użytkiem szkolnym, mogą korzystać w celach dydaktycznych z rozpowszechnionych już utworów w oryginale lub w tłumaczeniu. Jednakże takie korzystanie z utworów może odbywać się jedynie w celach dydaktycznych, dlatego też jeśli uczeń czy też student zechciałby skorzystać z utworów, które przeszły już do domeny publicznej, np. Z dzieł J. Słowackiego, który zmarł przeszło ponad 70 lat temu, to może to zrobić również poza szkołą lub uczelnią i to nie tylko w celu dydaktycznym oraz bez konieczności uzyskiwania dodatkowej zgody i bez konieczności ponoszenia opłat za korzystanie z utworu.

Pytania i odpowiedzi

Jak „stary” powinien być utwór, aby nie trzeba było starać się o prawa do niego?
Kiedy wolno puszczać muzykę w kawiarni?
Jak mogę legalnie wykorzystać utwory Mikołaja Gomółki?
Więcej przydatnych informacji można znaleźć w przewodniku po prawie autorskim.

Podstawa prawna

Art. 36-40 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.