Wychodząc naprzeciw rosnącej potrzebie dostępu dziennikarzy do wiedzy z zakresu prawa autorskiego prezentujemy cykl publikacji poświęcony kwestiom Prawa Własności Intelektualnej w autorskiej działalności dziennikarskiej.

Utwory podlegające ochronie prawa autorskiego mogą być za pośrednictwem mediów rozpowszechniane w celach informacyjnych.

Dotyczy to m.in. sprawozdań o aktualnych wydarzeniach, aktualnych zdjęć reporterskich, przemówień wygłoszonych na publicznych zebraniach, czy też krótkich wyciągów ze sprawozdań, artykułów lub wypowiedzi. Jest to jedna z form dozwolonego użytku stosowanego zarówno w prasie, radiu jak i telewizji, uregulowana w art. 25 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.).

Dobrym przykładem służącym zobrazowaniu na czym polega dozwolony użytek w mediach jest wykorzystywanie zdjęć reporterskich, które musi przede wszystkim następować w celach informacyjnych (tj. jego publikowanie następuje w celu przekazania określonej wiadomości o osobie, sprawie, zjawisku, wydarzeniu etc.), rozpowszechnienie obejmuje dzieło już wcześniej rozpowszechnione oraz rozpowszechnianym dziełem może być fotografia, ale musi to być fotografia reporterska (czyli zapis chwili, wydarzenia, życia - utrwalenie aktualnego obrazu otaczającej nas rzeczywistości).

Warto przy tym pamiętać, że użytek dotyczący rozpowszechniania w celach informacyjnych aktualnych artykułów, a także fotografii reporterskich ma charakter odpłatny. Oznacza to obowiązek zapłaty wynagrodzenia z tego tytułu na rzecz twórcy (autora).

Rozpowszechnianie utworów w wyżej wymienionym zakresie w prasie, radiu czy telewizji jest dozwolone zarówno w  oryginale, jak i w tłumaczeniu.

Ponadto w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w kraju lub na świecie wolno przytaczać fragmenty utworów udostępnianych podczas takich wydarzeń, lecz tylko w granicach niezbędnych dla przekazania informacji (tzw. news). Może to być przedruk zdjęcia z wystawy, cytat prezentowanego utworu, czy też migawka z telewizji. Jest to bowiem wyjątek od zasady przestrzegania praw autorskich, jednakże pod warunkiem, że mamy do czynienia z informacjami o aktualnych wydarzeniach.

Jeśli artykuł prasowy dotyczy tematów politycznych czy gospodarczych, ale nie są to tematy aktualne (bieżące), lecz ujmuje temat na przykład w aspekcie historycznym, to do aktualnych nie należy. Tym samym artykuły o charakterze naukowym, popularyzatorskie czy eseje nie mogą być zakwalifikowane do artykułów aktualnych i nie można ich np. przedrukowywać bez zgody właściciela praw do tekstu.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny