W czasach PRL-u, gdy nie było pełnej wolności, w Polsce funkcjonował na co dzień drugi obieg kultury, który zaliczano do największych na świecie. Publikujący w podziemiu pod pseudonimami twórcy, którym nie odpowiadały ingerencje cenzury, marzyli o tym, by móc normalnie wydawać swoje książki, płyty, realizować filmy i otrzymywać za to godziwe wynagrodzenie. Zaś czytelnicy, słuchacze i widzowie marzyli, by móc nabyć to, na co mają ochotę, a następnie czytać, słuchać i oglądać bez strachu przed uszami i oczami „życzliwych” i milicyjnymi represjami.

Ćwierć wieku temu zrobiliśmy olbrzymi skok do wolności. Czerwiec roku 1989 okazał się datą przełomową nie tylko dla polskiej polityki, ale także kultury, która mogła wyjść z podziemia i w pełni włączyć się w budowanie nowego społeczeństwa. Dziś możemy z niej korzystać szanując prawa twórców – żeby mieć możliwość wydawania – i prawa czytelników – żeby mieć możliwość niczym nie zakazanego dostępu w sklepie lub w sieci. 

Wtedy, w drugim obiegu, było jasne, że wspieramy rozwój kultury i twórców, których czytamy, słuchamy czy oglądamy i marzyliśmy, żeby móc to robić legalnie.  Dziś wreszcie możemy. 

W prezentowanej dziś na ulicach polskich miast instalacji „Kultura na widoku” podziemna twórczość z czasów Solidarności spotka się z kulturą współczesną w cyfrowej rzeczywistości. By sięgnąć po najnowszą powieść, film czy muzykę wystarczy podłączyć się do internetu. Podobnie jest ze zdigitalizowanym dziedzictwem Solidarności. Można zobaczyć, co pisał Prezydent Polski Bronisław Komorowski u progu historycznych zmian. Przeczytać komiksy z Klossem, obejrzeć kino i teatr najlepszych polskich reżyserów, naładować swój telefon polskimi i zagranicznymi rytmami podczas porannego joggingu czy wieczornej przejażdżki rowerem. To wszystko owoce transformacji, o której marzyliśmy ćwierć wieku temu. 


Za każdym razem, gdy ściągamy z sieci z legalnych źródeł – tak jak na tych regałach – korzystamy z wywalczonej wolności. Dziś wolność to przede wszystkim właśnie taka odpowiedzialność – za rozwój świata, który nas otacza i jest naszym wspólnym dobrem.

Kultura jest na widoku. Poznajcie legalne źródła, w których płynie szerokim strumieniem. Zdziwicie się, jak wiele ich jest i jak są łatwo dostępne. 

Korzystajmy z wolności, w której zależy nam na kulturze.

Legalna Kultura

Fot. Witold Górka, zbiory Ośrodka KARTA; Rafał Olbiński