Czy można publikować na stronach internetowych (chodzi o architekturę i porównania wczoraj-dziś) skany fotografii, zamieszczonych w książkach, wydanych przed 1994 r., a nie opatrzonych słowem copyright (w stopce red.)? Tyczy się to także pojedynczych odbitek krążących na aukcjach. Na wielu jest tylko nazwisko znanego fotografika, niektóre są opatrzone pieczątką copyright i te nie budzą wątpliwości. 

Oznaczanie utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo udostępnianie go anonimowo jest jednym z uprawnień twórcy wchodzącym w zakres autorskich praw osobistych. To czy dany utwór, taki jak chociażby fotografie posiada oznaczenie autorstwa lub inne oznaczenia związane z ochroną prawnoautorską jest obojętne z punktu widzenia ochrony jaka przysługuje twórcy i samemu utworowi. Zaznaczenia bowiem wymaga, iż autor ma prawo do oznaczania swoim autorstwem egzemplarza stworzonego przeze siebie utworu, ale nie stanowi to obowiązku. Każdy utwór czy oznaczony czy też nie, podlega takiej samej ochronie prawnej.
Ponadto to twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Dlatego też wszelkie formy korzystania z cudzego utworu (jak na przykład publikowanie w Internecie skanów fotografii) wymaga zgody twórcy lub innego podmiotu, któremu przysługiwać będą majątkowe prawa autorskie do utworu (np. wydawca).
Oczywiście istnieją formy korzystania z utworu na zasadzie dozwolonego użytku, bez konieczności uzyskiwania w tym celu zgody podmiotu uprawnionego jednakże działanie takie musi być podyktowane z góry określonym celem oraz być uzasadnione. Przykładowo zgodnie z prawem cytatu wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
Ponadto nie istnieje obowiązek uzyskiwania zgody podmiotu uprawnionego na korzystanie z utworów, które przeszły do tzw. domeny publicznej. Będą nimi utwory w stosunku, do których majątkowe prawa autorskie wygasły z upływem lat siedemdziesięciu licząc od daty śmierci twórcy lub od daty rozpowszechnienia utworu lub daty jego ustalenia.
Więcej szczegółowych informacji na temat prawa cytatu można natomiast znaleźć na stronie Legalnej Kultury tutaj.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny