Proszę o poradnik, co zrobić krok po kroku, kiedy nauczyciel chce wyświetlić film dla społeczności lokalnej. Czy może to być film z prywatnej płyty kupionej na przykład w Empiku? Czy nośnik musi być zaksięgowany w szkole? Do kogo trzeba zwrócić się w sprawie wykupienia licencji? Jak wygląda sprawa opłat w ZAiKS?

Biorąc pod uwagę opisany stan faktyczny odradzałabym takie odtwarzanie utworów, zwłaszcza z nośników, które nie są przeznaczone do publicznego odtwarzania utworów (np. płyty z muzyką zakupione w salonach muzycznych najczęściej są przeznaczonego do prywatnego, osobistego odsłuchania muzyki).

Takie odtwarzanie byłoby możliwe o ile dałoby się udowodnić, iż służy ono celom dydaktycznym bądź prowadzeniu własnych badań.

Wskazówka praktyczna: najprostszym sposobem rozwiązania zaistniałego problemu jest wypożyczenie lub wykupienie specjalnej kopii przeznaczonej do rozpowszechniania. Opłaty dla twórców wliczone są w koszt zakupu takiej kopii.

Zagadnienie prawne: Zgodnie z art. 17 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (upapp), twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Określone w ten sposób wyłączne prawo autorskie doznaje pewnych ograniczeń poprzez przepisy o dozwolonym użytku utworu ze względu na interesy ogółu.

W opisanym stanie faktycznym należy rozważyć możliwość skorzystania z jednego z przypadków dozwolonego użytku publicznego – w oparciu o art. 27 upapp. Przepis ten stanowi, że „instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu”. Zatem w sytuacji, gdyby planowany pokaz filmu organizowany był oficjalnie przez szkołę lub inną placówkę oświatową lub naukową oraz mieścił się w zakresie celów dydaktycznych, które placówka ta ma za zadanie realizować, to użycie w takim zakresie objęte byłoby dozwolonym użytkiem prywatnym. W związku z tym nie wymagałoby zgody podmiotu uprawnionego ani ponoszenia żadnych opłat.

Nie wymaga również zgody publiczne udostępnienie utworu, do którego autorskie prawa majątkowe wygasły, czyli po upływie 70 lat od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego. Przy czym czas trwania majątkowych praw autorskich liczony jest w pełnych latach, następujących po roku, w którym zmarł ten współtwórca, od którego śmierci liczone jest trwanie tych praw.

W wypadku, gdy nie są spełnione warunki dozwolonego użytku publicznego, bez względu na to, czy pokaz jest płatny czy nie, wymagane jest uzyskanie zgody na korzystanie z utworu (zawarcie odpowiedniej umowy licencyjnej) oraz uiszczenie opłaty z tego tytułu.

Jeżeli pobierane są opłaty za wyświetlane filmy, wymagana będzie licencja komercyjna od dystrybutora bądź producenta (albo odpowiedniej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi – w przypadku filmów taką organizacją jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich).

Prawnicy dla Legalnej Kultury