Witam serdecznie, chciałbym się dowiedzieć, czy użycie wzoru haftu regionalnego na etykiecie produktu regionalnego, tj. piwa może być zastosowane. Do jakich instytucji należałoby się zwrócić aby uzyskać ewentualne pozwolenie?

Wzór haftu może być chroniony jako utwór plastyczny. Sytuacja sztuki ludowej czy regionalnej jest specyficzna z tego względu, że czerpie ona z motywów nieznanych autorów lub z dzieł, do których prawa autorskie wygasły. Nie pozbawia to jednak ochrony współczesnych twórców, którzy na bazie tradycyjnych elementów, tworzą własne utwory. Jeżeli zatem, chcemy wykorzystać wzór haftu stworzony przez twórcę X (żyjącego lub zmarłego, lecz na tyle niedawno, że jego majątkowe prawa autorskie nadal trwają), inspirowany tradycyjnymi motywami lub nawet stanowiący opracowanie utworu tradycyjnego, lecz posiadający jednocześnie własne elementy twórcze (pochodzące od twórcy X) musimy uzyskać zgodę twórcy X na eksploatację majątkowych praw autorskich do jego utworu. Jeżeli dotarcie do twórcy X jest utrudnione, można zwrócić się o pomoc do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, które jest organizacją zbiorowego zarządzania utworami ludowymi.

Gdy zaś korzystamy bezpośrednio z pierwotnego (pradawnego) wzoru haftu, który nie posiada w sobie modyfikacji dodanych przez współczesnych twórców, to nie trzeba będzie posiadać zgody na korzystanie z niego z uwagi na wygaśnięcie majątkowych praw autorskich.

Poza kwestiami majątkowych praw autorskich, należy mieć na uwadze także konieczność poszanowania praw osobistych (i to bez względu na to, czy prawa majątkowe jeszcze trwają, czy wygasły z uwagi na upływ czasu). Do osobistych praw autorskich należy m.in. prawo do oznaczenia utworu nazwiskiem twórcy lub do zachowania anonimowości, prawo do integralności utworu czy prawo do rzetelnego wykorzystania dzieła. 

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.