Zakładamy szkolę polską, sobotnią w UK. Jako patrona wybraliśmy K. Makuszyńskiego. Czy możemy umieścić w logo szkoły postać Koziołka Matołka bez konsekwencji prawnych?

Plastyczne przedstawienie wizerunku Koziołka Matołka zostało stworzone przez Mariana Walentynowicza. Na rzecz tej osoby powstały zatem prawa autorskie do utworów plastycznych przedstawiających tę postać literacką z książek Kornela Makuszyńskiego i M. Walentynowicza. M. Walentynowicz zmarł w roku 1967, w związku z czym majątkowe prawa autorskie do stworzonych przez niego dzieł nadal trwają. Prawo brytyjskie także chroni prawa autorskie służące polskim twórcom z uwagi na prawo międzynarodowe, którym podlegają obydwa państwa (zasady prawa autorskiego w Wielkiej Brytanii mogą się oczywiście różnić w szczegółach od odpowiednich zasad ustanowionych w prawie polskim).

W związku z tym, że prawa do ww. utworów M. Walentynowicza trwają, to każde wykorzystanie dzieł tego twórcy, które nie mieści się w zakresie dozwolonego użytku, powinno być poprzedzone uzyskaniem zgody jego spadkobierców w odpowiednim zakresie (albo nabywcy praw autorskich, jeżeli twórca prawa te przeniósł na inny podmiot – np. wydawcę książek o Koziołku Matołku – tę kwestię należałoby zweryfikować). Brak przesłanek, aby zamieszczenie rysunku z przedstawieniem Koziołka Matołka w logo lub herbie szkoły uzasadnić korzystaniem z któregokolwiek z wypadków dozwolonego użytku. Nie jest taką przesłanką sam fakt, że korzystającym będzie szkoła. Brak bowiem uzasadnienia opisanego sposobu korzystania w celach dydaktycznych lub naukowych – szkoła chce wykorzystać rysunek w ramach logo raczej w celach promocyjnych. Wykorzystanie wizerunku Koziołka Matołka bez zgody uprawnionego, będzie stanowić zatem naruszenie majątkowych praw autorskich do utworu plastycznego, w którym wizerunek ten został wyrażony.

Na marginesie należy zaznaczyć, że w książkach obejmujących serię przygód Koziołka Matołka autorstwo całości dzieła (składającego się z utworu literackiego i rysunków) zostało oznaczone łącznie nazwiskami K. Makuszyńskiego i M. Walentynowicza. Prawdopodobnie więc prawa do całości książki przysługują obecnie spadkobiercom obu autorów (co może oznaczać, że licencja na rysunki opublikowane w książkach będzie udzielana łącznie przez spadkobierców obu twórców).

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.