Czy stworzenie przez uczniów rysunku graffiti na ścianie szkolnej, na podstawie dzieła sztuki, narusza prawa autorskie?

Stworzenie reprodukcji dzieła sztuki narusza zasadniczo prawa autorskie do niego. W takim przypadku może dojść do naruszenia nie tylko praw majątkowych, ale także praw osobistych – brak wierności odwzorowania powoduje bowiem naruszenie integralności utworu. Z tego względu do naruszenia praw może dojść nawet jeżeli autorskie prawa majątkowe do dzieła już wygasły. Należy bowiem pamiętać, iż prawa autorskie osobiste nie podlegają wygaśnięciu. W tej sytuacji, należy przyjąć, iż można dokonać takiej reprodukcji jedynie dzieł, do których prawa autorskie nigdy nie powstały – w innych przypadkach należy uzyskać zgodę uprawnionego na wykonanie tego rodzaju graffiti).

Na marginesie można zauważyć, iż w opisanym przypadku teoretycznie można byłoby zastanawiać się nad powołaniem się na prawa cytatu bądź na dozwolony użytek publiczny zastrzeżony na rzecz szkół oraz innych placówek dydaktycznych. Oceniam jednak, że w opisanym przypadku nie zachodzą przesłanki do skorzystania z żadnego z tych praw. Prawo cytatu nie będzie wchodzić w grę, ponieważ reprodukowanie w formie graffiti nie jest obecnie uznawane za gatunek twórczości uzasadniający korzystanie z prawa cytatu. Z kolei dozwolony użytek publiczny nie może zostać wykorzystany ze względu na to, iż zakres zamierzonego korzystania nie mieści się w ramach uzasadnionych celami nauczania (takie cele byłyby spełnione np. gdyby nauczyciel na lekcji plastyki polecił uczniom wykonać reprodukcje obrazów, lecz nie byłyby one udostępniane publicznie, a jedynie – po ocenieniu – trafiałyby do akt osobowych ucznia bądź były mu zwracane). 

Emilia Chmielewska

Prawnik

Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. flicr.com/by kirstyhall CC BY 2.0