Czy opublikowanie zdjęcia obrazu, plakatu itd. z wystawy w serwisie społecznościowym, bez podpisania go tytułem i nazwiskiem autora, ale oznaczenie w jakiej galerii/muzeum zostało zrobione jest naruszeniem praw autorskich?

Działanie takie stanowić będzie naruszenie autorskich praw osobistych, mianowicie – prawa do oznaczania utworu imieniem i nazwiskiem bądź pseudonimem twórcy lub pozostania anonimowym. Trzeba dodać, iż gdyby chodziło o dzieło twórcy, który zastrzega swą anonimowość, to również należałoby ten fakt zaznaczyć. Trzeba też pamiętać, iż autorskie prawa osobiste trwają nawet pomimo wygaśnięcia autorskich praw majątkowych, a więc dotyczą także bardzo starych dzieł. Przykładowo, dzieła Claude'a Moneta, do których majątkowe prawa autorskie wygasły, także należy oznaczać imieniem i nazwiskiem twórcy ze względu na wymóg poszanowania prawa osobistych. Oczywiście w przypadku dzieł do których majątkowe prawa autorskie wygasły, efektywna ochrona praw osobistych będzie mniejsza ze względów faktycznych - np. braku podmiotu zainteresowanego ochroną czy trudności w monitorowaniu ewentualnych naruszeń w tym zakresie.

Ponadto, w opisanym przypadku mogło dojść też do naruszenia autorskich praw majątkowych (o ile jeszcze trwają). Po pierwsze, zgodnie z przepisem art.34 ustawy o prawie autorskim, można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Jeżeli zatem warunek ten nie został spełniony, to nie zostały również zrealizowane wszystkie warunki dozwolonego użytku osobistego. Po drugie natomiast, dozwolony użytek osobisty obejmuje udostępnianie utworów tylko w obrębie grona znajomych. Jeżeli utwór udostępniono szerszemu kręgowi (publiczności), to nawet, gdyby imię i nazwisko twórcy zostało podane, to doszłoby do naruszenia praw majątkowych.

Na marginesie można dodać, iż w przypadku podania imienia i nazwiska twórcy, udostępnienie fotografii takiego obrazu w serwisie typu Facebook będzie mieściło się w zakresie dozwolonego użytku prywatnego, jedynie w przypadku udostępnienia z ograniczeniem do kręgu osób, z którymi korzystający pozostaje w stosunku towarzyskim. Pamiętać trzeba przy tym, że do stosunków towarzyskich literatura prawnicza nie zalicza znajomości wyłącznie wirtualnych (konieczne są kontakty bezpośrednie w tzw. „realu”).

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. nkzs /sxc.hu