Chciałbym stworzyć prosty quiz dla dzieci zadając im pytania jaką postać widzą na zdjęciu, w programie komputerowym chcę użyć rysunków pochodzących np. z flickr lub innych serwisów z darmowymi fotografiami/rysunkami przeznaczonymi do wolnego użytku nawet komercyjnego. Rozumiem że prawo do wykorzystania obrazu zyskuje ale co z prawem autorskim do wizerunku postaci np. Kucyk Ponny, Śpiąca królewna, Shrek, Son Goku. Czy mogę w takim przypadku skorzystać z prawa cytatu ? I czy taka sama sytuacja tyczy się tak zwanego cosplay czyli osób przebranych w stroje z bajek/anime.

Zagadnienie prawne: Zakres, w jakim możliwe jest wykorzystanie zdjęć pochodzących z serwisów z darmowymi fotografiami, uzależniony jest od rodzaju licencji, na której konkretne zdjęcie jest w nim udostępniane. Jeżeli licencja upoważnia również do komercyjnego wykorzystania interesującego nas zdjęcia, za zgodne z prawem należy uznać użycie go, jako ilustracji do quizu. Odrębnie ocenić należy jednak możliwość wykorzystania wizerunków znanych postaci z bajek, które są przedstawione na zdjęciach, w celu komercyjnym. Wykorzystanie wizerunku postaci wymaga bowiem, co do zasady, uzyskania zgody podmiotu uprawnionego z tytułu praw autorskich – w stosunku do postaci z filmów animowanych prawdopodobnie będzie to ich producent. Co więcej, postacie z filmów animowanych mogą podlegać również dodatkowej ochronie przewidzianej przez prawo własności przemysłowej, gdy są zarejestrowane w Urzędzie Patentowym np. jako znak towarowy. W takim przypadku podmiotowi, który zarejestrował dany znak – np. w formie wizerunku postaci z bajki, będzie przysługiwało wyłączne prawo oznaczania tą nazwą produktów wprowadzanych na rynek w danym kraju. Aby zweryfikować, czy interesująca nas postać została objęta ochroną patentową, można skorzystać z wyszukiwarki umieszczonej na stronie Urzędu Patentowego: http://www.uprp.pl/znaki-towarowe/Lead03,657,2531,1,index,pl,text/

Powołanie się na prawo cytatu, które stanowi jedną z form dozwolonego użytku, jest możliwe tylko w ściśle przewidzianych przez ustawę przypadkach, tj. gdy użycie cudzego utworu we własnym,  uzasadnione jest celem takim jak, wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości. Stworzenie quizu, o ile nie jest związane np. ze szkolną działalnością edukacyjną, zdaje się nie mieścić w granicach prawa cytatu, dlatego też dla zgodnego z prawem wykorzystania w nim postaci z bajek, konieczne może okazać się uzyskanie odpowiednich zezwoleń. W przypadku zaś osób przebranych za postacie z bajek, ocena czyje zezwolenia są konieczne do wykorzystania ich wizerunku: czy tylko osoby przebranej czy też twórcy postaci, powinna być dokonana indywidualnie, w oparciu o konkretny przykład. Nie mniej jednak ogólnie można wskazać, ze im przebranie wierniej odwzorowuje wizerunek postaci i pozbawione jest dodatkowych, modyfikujących go elementów, tym ryzyko konieczności uzyskania zezwolenia na jego wykorzystanie od autora, jest większe.

Sara Dobrzańska