Czy mogę stworzyć własną kompozycję haftu ludowego na podstawie elementów znalezionych w internecie (kwiatków, kogucików, wycinanek łowickich) i sprzedawać ją w formie haftu komputerowego? Czy zmiana kształtu kwiatka poprzez dodanie jednego płatka sprawia, że jest to już mój projekt? Nie wiem gdzie jest granica między inspiracją a kopiowaniem i co jest dopuszczalne przez prawo.

Problematyka ochrony prawnej haftów ludowych została szeroko omówiona w poniższym artykule-http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/prawo-w-praktyce/news/2518,hafty-ludowe-i-tatuaze , do którego odsyłam, dlatego też w odpowiedzi jedynie skrótowo odniosę się do zagadnienia.

Zagadnienie prawne: Znalezione w Internecie elementy haftu ludowego można wykorzystać we własnym hafcie, niezależnie od formy w jakiej miałby on zostać utrwalony, nie mniej jednak, w niektórych przypadkach, dla zgodnego z prawem użycia fragmentów haftu, konieczne może okazać się uzyskanie zgody ich autora.  Na wstępie jednak należy ocenić, czy interesujący nas wzór jest w ogóle objęty prawnoautorską ochroną – czyli czy jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego. Prawo autorskie nie chroni bowiem wszelkich przejawów działalności człowieka, a jedynie te które cechują się m.in. twórczym i indywidualnym charakterem. Po drugie należy zweryfikować,  czy przypadkiem haft nie stanowi utworu folklorystycznego, który jest element kultury danej społeczności, najczęściej autorstwa niezidentyfikowanej osoby/osób. W odniesieniu bowiem do utworów folklorystycznych, znajdujących się w domenie publicznej, nie ma konieczności uzyskiwania zezwoleń czy zgód. Jedynie zatem w przypadku haftów, które są utworami na gruncie prawa autorskiego i których autor/autorzy są znani, dla legalnego rozporządzania naszym utworem, w którym wykorzystaliśmy fragment cudzego, niezbędne będzie uzyskanie zezwolenia twórcy utworu wykorzystywanego. Dodanie jednego listka czy zmiana koloru kwiatów, jeżeli będzie wystarczające do uznania, że postały w ten sposób haft, jest utworem (co dość wątpliwe), spowoduje, ze taki utwór będzie podlegał ochronie prawnoautorskiej jako tzw. utwór zależy a nie inspirowany, gdyż w przypadku utworów inspirowanych. nie może być mowy o wykorzystaniu fragmentów cudzego dzieła. Szerzej o różnicy pomiędzy utworem zależnym a inspirowanym pisaliśmy m.in. tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/zapytaj-prawnika/film/403,etiuda-filmowa-w-oparciu-o-sztuke-innego-autora

Sara Dobrzańska