Czy jako pracownik muzeum tworząc plakaty, scenariusze lekcji itp. tracę do nich wyłącznie autorskie prawo majątkowe czy także osobiste?

Zgodnie z przepisem art. 12 ust. 1 prawa autorskiego, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Z kolei, przepis art. 16 prawa autorskiego, traktowany jako przepis definiujący istotę autorskich praw osobistych stanowi: jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem.

Biorąc pod uwagę cytowane przepisy, trzeba zaznaczyć, że majątkowe prawa autorskie do tzw. utworów pracowniczych, czyli takich, które pracownik stworzył, wykonując swe obowiązki pracownicze, zostają przeniesione na pracodawcę w takim zakresie, jaki jest konieczny dla spełnienia celów zatrudnienia pracownika (wynikających z samej umowy oraz okoliczności oraz zwyczajów dotyczących określonego stanowiska w danym zakładzie pracy) z chwilą przyjęcia utworu. Umowa o pracę może odmiennie regulować omawiane kwestie, np. przewidywać, że pracodawca nabywa prawa autorskie do utworów pracowniczych w szerszym zakresie niż to wynika z ustawy (np. na innych polach eksploatacji niż tylko te, które wynikałyby z celu umowy); może także przewidywać, że prawa nie przejdą na pracodawcę, lecz uzyska on jedynie licencję na ich wykorzystanie.

Na podstawie art. 12 ust. 1 prawa autorskiego, pracodawca nie nabywa natomiast osobistych praw autorskich. Co więcej, ze względu na zakaz zbywania tych praw, nie może on ich nabyć nawet, jeżeli umowa o pracę by to przewidywała. Przyjmuje się, że może on uzyskać pewne uprawnienia do wykonywania osobistych praw autorskich (choć i ta kwestia bywa sporna) lub zgodę autora na ich wykorzystywanie. Zgoda taka zasadniczo może być cofnięta lub zmodyfikowana w każdym czasie, aczkolwiek przyjmuje się, że w umowie można zastrzec, że cofnięcie zgody będzie obarczone koniecznością zapłaty kary umownej lub skutkować będzie odpowiedzialnością odszkodowawczą.

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp. j.

fot. silver4/ sxc.hu