Wyreżyserowałam słuchowisko dla dzieci, które chciałabym przeznaczyć na cele charytatywne, dokładnie na dom dziecka. Tekst nie był jeszce nigdzie publikowany, autor nie jest zrzeszony w żadnej organizacji strzegącej jego praw autorskich, dobrowolnie przekazuje nam tekst. Autor muzyki również. Moje pytanie brzmi: co muszę załatwić, aby w przyszłości żaden urząd skarbowy sie nie irytował, ani żeby nikt w przyszłości nie rościł sobie praw do słuchowiska? Najprawdopodobniej umieścimy słuchowisko na jakimś portalu, z którego po dokonaniu wpłaty na konto danego domu dziecka, będzie mozna ściagnąć sobie plik. Zapewne akcję promocyjną przeprowadzimy samodzielnie. Czy mamy wtedy także do tego prawo, w sensie np. użycia w celach promocyjnych fragmentów nagrań czy tekstu? I jak wyglądałoby to później jeśli np. chcielibyśmy wypalić słuchowisko na płytach - w planach są kolejne odcinki, każdy z przeznaczeniem na inny cel charytatywny.

Z uwagi na profil działalności Fundacji odpowiedź zostanie ograniczona jedynie do aspektów prawa autorskiego, dlatego też w odniesieniu do kwestii podatkowych, wynikających z eksploatacji utworu oraz potencjalnych darowizn na rzecz domu dziecka, proszę o zasięgnięcie porady w innym źródle.

Przechodząc do kwestii prawnoautorskich, po pierwsze należy wskazać, że zgodnie z ogólną zasadą prawa autorskiego, na korzystanie z cudzego utworu, konieczne jest uzyskanie zezwolenia twórcy. W przypadku słuchowiska, które powstaje w oparciu o tekst cudzego autorstwa, konieczne będzie zawarcie odpowiedniej umowy z jego twórcą, na mocy której autor tekstu albo przeniesie autorskie prawa majątkowe do niego np. na Panią albo inny podmiot który będzie rozpowszechniał słuchowisko, albo tez udzielenia licencji na wykorzystanie tego dzieła w interesujący Państwa sposób.

Na mocy umowy o przeniesienie praw autorskich podmiotem wyłącznie uprawnionym do rozporządzania nimi, w tym również do pobierania korzyści majątkowych za korzystanie z nich, jest osoba, na rzecz której prawa zostaną przeniesione. Przeniesienie ma przy tym zasadniczo charakter ostateczny i nie jest ograniczone czasowo.

Natomiast umowa licencyjna upoważnia drugą stronę umowy, na określonym w umowie polu eksploatacji, jedynie do korzystania z utworu, natomiast autorskie prawa majątkowe dalej pozostają własnością twórcy. Licencja może być udzielona na czas oznaczony lub nieoznaczony, może być wypowiedziana, autor może także udzielić jej równocześnie kilku podmiotom (jeżeli nie ma charakteru licencji wyłącznej).

W przypadku obu rodzajów umów, należy pamiętać o precyzyjnym określeniu przedmiotu umowy - tzn. utworu, do którego prawa mają być zbyte albo też na który udzielana jest licencja, wskazaniu tzw. pól eksploatacji - czyli sposobów korzystania z utworu, których otwarty katalog można znaleźć w przepisie art. 50 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a także wyraźnym wskazaniu, że umowa ma charakter nieodpłatny. Warto również zwrócić uwagę na uwzględnienie postanowień, co do wyrażenia zgody na wykonywanie, przez podmiot uprawniony, praw zależnych - czyli np. tłumaczeń czy adaptacji pierwotnego dzieła, gdyż z uwagi na planowany sposób jego wykorzystania - tj. wyreżyserowanie w oparciu o ten tekst słuchowiska, jest to niezbędne dla zgodnego z prawem jego rozpowszechniania.

Po zawarciu odpowiedniej umowy, z której treści będzie wynikało zezwolenie/ bądź przeniesienie praw na polu eksploatacji związanym z rozpowszechnianiem powstałego, na podstawie chronionego prawem autorskim tekstu, w internecie, wykorzystanie fragmentów słuchowiska do celów promocyjnych będzie prawnie dopuszczalne. W tym przypadku pomocy może okazać się wskazanie pola eksploatacji jako publicznego udostępniania utworu, w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. Podobnie, w odniesieniu do możliwości rozpowszechniania takiego utworu na płytach CD/DVD - koniecznym i zarazem wystarczającym, jest zawarcie zapisów w umowie które pozwalają na wykorzystanie dzieła w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - np. techniką zapisu magnetycznego czy też techniką cyfrową.

PS. Zachęcamy również do zapoznania się z prowadzoną przez Fundację jedyną w Polsce, Bazą Legalnych Źródeł, dającą dostęp do zasobów kultury zgodnie z prawem i wolą twórców. Bazę można znaleźć tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/legalne-zrodla

Sara Dobrzańska