Czy mogę sprzedawać własnoręcznie wykonane rysunki-podobizny znanych nieżyjących postaci (światowe kino, muzyka, polityka itp.)? Nie byłyby to kadry z filmów ani portrety postaci filmowych, w które ci aktorzy się wcielali, do których prawa najpewniej posiadają wytwórnie filmowe.

Wizerunek, plastyczne przedstawienie podobizny danej osoby, podlega ochronie nie tylko w ramach prawa autorskiego, ale także stanowi dobro osobiste w rozumieniu Kodeksu Cywilnego.

Na gruncie prawa autorskiego rozpowszechnianie wizerunku wymaga zasadniczo zgody osoby na nim przedstawionej. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej reguły. Dopuszczalne jest utrwalenie i rozpowszechnianie podobizny osoby, która otrzymała wynagrodzenie za pozowanie, osoby powszechnie znanej, o ile wizerunek utrwalono w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych oraz osoby, która stanowi jedynie szczegół pewnej całości. Ochrona wizerunku nie wygasa wraz ze śmiercią sportretowanego, a trwa przez kolejne 20 lat.

Istotna jest również ochrona przysługująca spadkobiercom osoby sportretowanej na gruncie Kodeksu Cywilnego (np. gdyby portret przedstawiał zmarłą osobę w niekorzystnym świetle). Najbliższe zmarłemu osoby mają prawo do ochrony dobra osobistego jakim jest prawo do kultu zmarłego, do poszanowania jego pamięci. Na tej podstawie bliscy są uprawnieni do zwracania się z odpowiednimi roszczeniami przeciwko podmiotom naruszającym ich prawa poprzez niewłaściwe wykorzystanie wizerunku bliskiego zmarłego.

Agata Duniak
prawnik