Jak wygląda prawo muzyków do produkcji gadżetów z ich wizerunkiem czy nazwą zespołu? Czy firma mając prawo do zdjęcia z zespołem (w związku z tym, że pracownik firmy zrobił to zdjęcie podczas koncertu), może legalnie wyprodukować koszulki, kubki? Czy musi posiadać pozwolenie od zespołu?

Dla legalnej dystrybucji koszulek, kubków lub innych gadżetów z wizerunkami członków zespołu muzycznego, firma musi posiadać zgodę na wykorzystanie wizerunków wszystkich osób widocznych na zdjęciu. Co prawda, rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej jest dozwolone, jeżeli wizerunek utrwalono w związku z wykonywaniem przez nią pełnionej funkcji publicznej. Z punktu widzenia samych przepisów dotyczących ochrony wizerunku, jego rozpowszechnianie byłoby dozwolone. Nie są to jednak jedyne przepisy, które regulują opisaną sytuację. Jeżeli wizerunek ma być wykorzystany przez przedsiębiorcę w jego działalności gospodarczej (np. takiej, jak opisana), należy wziąć pod uwagę ograniczenia wynikające z przepisów dotyczących zwalczania nieuczciwej konkurencji.

Przepisy te zabraniają m.in. takich zachowań rynkowych, które mogą wprowadzać klientów w błąd a także – które prowadzą do czerpania nieuzasadnionych korzyści z cudzej działalności. Opieranie swojej działalności handlowej na wykorzystaniu wizerunku zespołu czy jego nazwy, bez uzyskania odpowiedniej zgody, mogłoby zostać zakwalifikowane jako czyn nieuczciwej konkurencji, ponieważ po pierwsze, może klientowi mylnie sugerować, że firma sprzedająca koszulki i gadżety posiada autoryzację zespołu lub jest z nim w jakiś sposób związana, a po drugie – może prowadzić do uzyskania korzyści ze względu na to mylne skojarzenie oraz ze względu na sam wykorzystany wizerunek (tutaj może zachodzić także korelacja z czynami dotyczącymi nieuczciwej reklamy).

Zgoda potrzebna jest również na komercyjne wykorzystanie nazwy zespołu. Nazwa taka, poza tym że chroniona jest wspomnianą wyżej regulacją prawa konkurencji, to może być dodatkowo chroniona jako znak towarowy – jeżeli została zarejestrowana w tym charakterze w Urzędzie Patentowym – wówczas chroniona jest ona prawem wyłącznym z rejestracji.

Dodatkowo, wskutek wprowadzenia do obrotu gadżetów z wizerunkami członków zespołu, może dojść do naruszenia dóbr osobistych tych osób np. jeżeli wizerunek został utrwalony tak, że przedstawia je w złym świetle a nawet jeżeli uważają oni za niegodne wykorzystanie ich wizerunku w taki komercyjny sposób (szczególnie, gdy oni sami tego wizerunku w ten sposób nie komercjalizują).

Jeżeli chodzi o prawa autorskie, to przysługują one autorowi zdjęcia – gdy jest on pracownikiem firmy i w zakresie jego obowiązków służbowych mieści się robienie zdjęć, to z chwilą przyjęcia utworu, firma nabyła prawa autorskie do zdjęcia. W przeciwnym wypadku – należy od autora uzyskać licencję lub zgodę na korzystanie z fotografii.

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. ba1969/ sxc.hu