Uprzejmie proszę o poradę czy w sytuacji gdy wykorzystuję fragmenty utworów muzycznych, dostępnych w internecie w prezentacji, która ma charakter "slajdowiska" - jest to pokaz zdjęć z podróży jaką sama odbyłam, w tle puszczane są fragmenty utworów muzycznych, prezentacja pokazywana będzie w klubie podróżników w celach edukacyjnych, dot. samodzielnego podróżowania przez osoby z niepełnosprawnością.

Zasadniczo, za każdym razem, gdy wykorzystujemy czyjś utwór (np. muzyczny) publicznie, zmuszeni jesteśmy do uzyskania odpowiedniego zezwolenia - licencji oraz uiszczenia opłaty licencyjnej. Jednak istnieją pewne formy dozwolonego użytku utworów, kiedy korzystanie z utworów nie będzie objęte koniecznością uzyskania zgody i opłacenia licencji. Jedną z takich form jest prawo cytatu, które zezwala na korzystanie z utworów nieodpłatnie, bez obowiązku ubiegania się o odpowiednią zgodę. Sytuacja taka dotyczy uwzględniania w swojej twórczości (we własnym utworze) fragmentów lub drobnych utworów w całości, o ile zostały one za zgodą twórcy publicznie udostępnione. Konieczne jest spełnienie jednego z celów cytatu - nauczania, wyjaśniania, polemiki, analizy krytycznej i naukowej itp.
Ponadto, występuje również forma dozwolonego użytek przeznaczona szczególnie dla osób niepełnosprawnych. W jej ramach, wolno korzystać z rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystanie odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma zarobkowego charakteru i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia. Należy pamiętać o tym, że dozwolony użytek nie może w żadnej ze swoich form naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. Warto mieć na uwadze ryzyko przekroczenia granic dozwolonego użytku, ponieważ w opisanej sytuacji trudno stwierdzić, że włączenie utworów do filmiku ma bezpośredni związek z upośledzeniem osób niepełnosprawnych, a raczej pełni funkcję ozdobną w stosunku do filmu jedynie wprowadzając urozmaicenie i pełniąc funkcję rozrywkową.

Agata Duniak
Prawnik