Czy osoba prowadząca blog o komiksach ma prawo umieścić na nim w postaci elektronicznej całość zeszytu komiksowego (ok.20-30 stron), opatrując go analizą krytyczną i recenzując go? Chodzi głównie o to, czy pojedynczy zeszyt komiksowy można określić mianem "drobnego utworu", co w myśl art. 29.1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych umożliwiłoby przytoczenie go w całości w utworze krytycznym.

Całego kilkudziesięciostronicowego komiksu nie można z pewnością zaliczyć do kategorii utworów drobnych, które można zacytować w całości. Pojęcie „utworu drobnego” stosuje się przede wszystkim do takich form wyrazu, z których trudno jest wydzielić fragmenty, które można byłoby powołać samodzielnie. Będą to np. krótkie wiersze, pojedyncze rysunki, fotografie, fotosy filmowe. Do tej kategorii można także zaliczyć rysunek przedstawiający pojedynczą scenkę z komiksu. Cały komis jest już natomiast utworem złożonym i rozbudowanym - nie można go zacytować w całości.

Co więcej, należy mieć na uwadze, iż zakres wykorzystywanego cytatu musi odpowiadać potrzebie wynikającej z celu jego powołania w ramach samoistnego utworu (przy czym celem tym może być: wyjaśnianie, analiza krytyczna, nauczanie lub tworzenie dzieła w ramach gatunku twórczości, który opiera się na korzystaniu z zapożyczeń). W przypadku, o którym mowa w pytaniu, zastosowanie cytatu musi być zatem uzasadnione analizą krytyczną konkretnego fragmentu komiksu, do którego odnosi się wprost dany fragment tej analizy. Przy tym, uzasadnieniem użycia cytatu nie może być funkcja dekoracyjna - cytat nie może pełnić funkcji jedynie oprawy graficznej innego utworu.

Należy też mieć na uwadze, że fragment cudzego utworu z powołaniem się na prawo cytatu możemy użyć wyłącznie w utworze stanowiącym samoistną całość. Cytat musi być w stosowny sposób wpleciony w materię własnego utworu, łącząc się z nim w całość. Konieczne jest też zachowanie stosownych proporcji (także ilościowych) pomiędzy tymże samoistnym utworem a cytatem. Na prawo cytatu nie będzie można się natomiast powołać, jeżeli naszym głównym celem jest rozpowszechnienie cudzego utworu i w tym celu, wtórnie, „opatrzymy” ten utwór pewnym komentarzem, recenzją czy analizą krytyczną. Wówczas nie dochodzi nawet do przytoczenia cudzego utworu w ramach własnego dzieła lecz do prostego zestawienia obok siebie dwóch utworów: cudzego oraz własnego. Takie działanie nie należy do zakresu prawa cytatu.

Zamieszczenie całego komiksu na stronie internetowej niewątpliwie przekracza zatem ramy prawa cytatu nie tylko ze względów wielkościowych, ale także z uwagi na brak realizacji pozostałych przesłanek prawa cytatu.

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.