Dzień dobry. Czy mogę w swojej książce użyć cytatów, tzw. „złotych myśli”, np. Stanisława Jerzego Leca z „Myśli nieuczesanych”, podając jedynie źródło (konkretne wydanie książki, z której zaczerpnąłem cytaty, w tym wypadku aforyzmy), czy muszę mieć pisemną zgodę wydawcy tej książki. A co z cytatami starożytnych filozofów? 

Prawna dopuszczalność wykorzystania fragmentów cudzego utworu, który podlega prawnoautorskiej ochronie zasadniczo uzależniona jest od uzyskania na powyższe zezwolenia twórcy bądź też innego podmiotu uprawnionego z tytułu autorskich praw majątkowych. Powyższy obowiązek nie obejmuje dzieł, do których wygasły już autorskie prawa majątkowe (albo też nigdy nie powstały), co zasadniczo ma miejsce po upływie 70 lat od końca roku kalendarzowego, w którym zmarł twórca. W związku z powyższym, dopuszczalność wykorzystania cytatów z dzieł starożytnych filozofów uzależniona będzie jedynie od oznaczenia ich autora oraz źródła, z którego on pochodzi.

Natomiast w odniesieniu do dzieł współczesnych twórców należałoby rozważyć możliwość powołania się na tzw. prawo cytatu, czyli wyjątek przewidziany przez przepis art. 29 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którym wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości. W związku z powyższym, jeżeli wykorzystanie cytatów z dzieł innych twórców uzasadnione będzie jednym z ww. celów, nie będzie konieczne uzyskiwanie zezwolenia od podmiotu uprawnionego. Niemniej jednak, również w tym przypadku konieczne jest oznaczenie źródła cytatu oraz jego autora.

Opracowanie: Sara Dobrzańska

Fundacja Legalna Kultura