Czy prawo pozwala mi na wykorzystanie utworu literackiego współczesnego autora? Czy muszę prosić go o zgodę? Chodzi o stworzenie ilustracji do jego wierszy, potrzebne wyłącznie do celów niekomercyjnych - obrona dyplomu z grafiki.

Ochrona prawnoautorska utworu trwa do momentu upływu 70 lat od śmierci jego twórcy. Wobec tego, chcąc wykorzystać utwory współczesnych twórców należy uzyskać od nich odpowiednią licencję na określony sposób korzystania z dzieła.
Natomiast zasadniczą kwestią, od której zależy to, czy w ogóle w tym przypadku wymagana będzie zgoda autora dzieła, z którego czerpiemy, jest rozróżnienie czy mamy do czynienia z  utworem zależnym (opracowaniem, adaptacją), czy utworem inspirowanym. Oba rodzaje dzieł czerpią z twórczości innego autora, jednak w różnym zakresie.
Powstanie utworu inspirowanego powstaje w wyniku zaczerpnięcia jedynie pewnego wątku z utworu inspirującego. Przyjmuje się, że utwór inspirowany stworzony został w wyniku impulsu wywołanego przez inne dzieło. W przypadku korzystania z utworu w ramach inspiracji, nie jest konieczne uzyskiwanie licencji od twórcy dzieła, z którego czerpiemy.
Utwór zależny powstanie wówczas, gdy przejęte zostaną twórcze elementy dzieła, przy założeniu również twórczego wkładu po stronie autora powstającego utworu. Stworzenie utworu zależnego nie jest uwarunkowane uzyskaniem zezwolenia twórcy utworu pierwotnego. Natomiast zgoda taka będzie niezbędna, gdy będziemy zamierzali utworem zależnym jakkolwiek rozporządzać.
Należy w tym miejscu przypomnieć jednak, że sam pomysł nie podlega ochronie na gruncie prawa autorskiego.


Agata Duniak - Majcher, aplikant radcowski