Co w przypadku kiedy nie możemy odnaleźć kontaktu do autora książki, prawdopodobnie już nie żyje. A wydawca również nie posiada do niej praw autorskich, a chcielibyśmy wykorzystać daną książkę do adaptacji np. na serial. Autor jest z zagranicy, książka po angielsku wydana jedynie za granicą.

W przedstawionej sytuacji mamy do czynienia z tzw. utworem osieroconym, których problematyka niestety nie została jeszcze uregulowania w przez polskie prawo autorskie, pomimo powstania kilku projektów ustaw mających zająć się tą kwestią. Utwory osierocone bowiem to takie gdzie autorstwo danego utworu nie jest możliwe do ustalenia lub też w ogóle od początku „zaistnienia” danego utworu nie było znane ani oznaczone. W praktyce sprowadza się do tego, że z uwagi na brak ustalenia czy utwór przeszedł już do domeny publicznej, korzystanie z takiego utworu niesie ze sobą ryzyko prawne nagłego zgłoszenia się podmiotu, któremu przysługiwać będą prawa autorskie do utworu, w trakcie korzystania przez nas z cudzej twórczości.

Wskazać bowiem trzeba, że na skutek upływu czasu (w tym przypadku 70 lat) majątkowe prawa autorskie gasną i utwór przechodzi do tzw. „domeny publicznej”, co oznacza, że korzystanie z niego nie jest już ograniczone koniecznością uzyskania licencji i zgodą twórcy. Termin ten najczęściej liczony bywa od daty śmierci twórcy, jednakże w sytuacji gdy twórca nie jest znany, należy termin te liczyć od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu (w tym przypadku daty pierwszego wydania książki).

Jeśli jednak w ten sposób nie ustalimy czy utwór mógł przejść do domeny publicznej należy skontaktować się z odpowiednią organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (np. Stowarzyszenie Autorów i Wydawców COPYRIGHT POLSKA) w celu uzyskania pomocy w sprawie i uzyskania ewentualnej licencji na korzystanie z danego utworu.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny