Jak wygląda kwestia wykorzystania wizerunku sławnej osoby (piosenkarza, aktora, polityka) w celu stworzenia komercyjnego projektu koszulki, kubka itp., z wizerunkiem w formie karykatury? Czy potrzebna jest zgoda osoby, której wizerunek się wykorzystuje?(nie chodzi mi o promowanie przy okazji żadnej marki).

Wizerunek, tj. plastyczna podobizna danej osoby, pozwalająca na jej rozpoznanie, podlega ochronie zarówno prawa cywilnego, jak i prawa autorskiego. Wizerunek stanowi dobro osobiste wymienione w art. 23 kodeksu cywilnego. Wizerunek chroniony jest na podstawie art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którym rozpowszechnianie wizerunku wymaga co do zasady zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zezwolenia nie wymaga natomiast rozpowszechnianie wizerunku:

a) osoby, która otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie (chyba że ustalono inaczej);

b) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;

c) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości (takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza).

Przyjmuje się, że karykatura stanowi rodzaj wizerunku, ponieważ pomimo tego, że nie odwzorowuje wiernie rzeczywistości, pozwala na identyfikację danej osoby. Gdy nie zachodzą opisane wyjątki, rozpowszechnianie karykatury np. na koszulce, kubku wymaga zgody osoby na niej przedstawionej. Należy jednak podkreślić, że wyjątek dotyczący rozpowszechniania wizerunku osoby powszechnie znanej może mieć zastosowanie przede wszystkim w przypadku realizacji celów informacyjnych – dla przedstawiania wykonywanych przez daną osobę funkcji czy podejmowanych przez nią czynności dotyczących tej funkcji.

Zatem rozpowszechnienie dla celów reklamowo-komercyjnych (a więc np. na kubkach, czy koszulkach) wizerunku osoby powszechnie znanej, nawet sporządzonego w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, jest niedozwolone bez uprzedniego uzyskania jej zgody.

Paweł Gruszecki

Starszy prawnik

Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.