Chciałabym wykorzystać portrety sławnych osób narysowane przeze mnie do reklamowania się jako rysownik-portrecista. Rysunki byłyby wzorowane na zdjęciach tych osób z internetu. Czy muszę mieć zgodę tych osób? Co z prawami autorskimi fotografa którego zdjęcie faktycznie skopiuję tylko że ołówkiem?

O ile samo stworzenie portretu sławnej osoby, w oparciu o zdjęcie cudzego autorstwa, nie stanowi naruszenia praw twórcy zdjęcia, to w przypadku gdy chcemy je np. rozpowszechniać za pośrednictwem internetu, na powyższe konieczna może okazać się zgoda twórcy zdjęcia. Przyjmując, że rysunek będzie cechował się twórczym, indywidualnym charakterem, należy dokonać oceny, czy narysowany przez Panią portret jest jedynie inspirowany fotografią, czy też stanowi jej twórczą modyfikację - w rozumieniu prawa autorskiego stanowiącą utwór zależny (więcej na temat rozróżnienia utworu inspirowanego od zależnego można dowiedzieć się tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/zapytaj-prawnika/film/403,etiuda-filmowa-w-oparciu-o-sztuke-innego-autora). Za kryterium rozgraniczające utwór inspirowany od zależnego uznaje się takie twórcze przetworzenie elementów dzieła inspirującego, że o charakterze dzieła inspirowanego decydują już jego własne, indywidualne elementy, a nie elementy przejęte z cudzego utworu.

Ponieważ jednak brak precyzyjnych, ustawowych kryteriów rozróżnienia, jednoznaczna ocena czy dany utwór jest utworem zależnym czy też jedynie inspirowanym, wymaga szczegółowej analizy danego przypadku, m.in. w zakresie porównania tych dwóch dzieł. Nie można przy tym wykluczyć, że może być ona kwestionowana przez Twórcę fotografii, a wiążącą oceną, w razie sporu, będzie jedynie ocena sądu orzekającego w danej sprawie.

Odnosząc się do konieczności posiadania zezwoleń znanych osób na wykorzystanie ich wizerunku, należy wskazać, że w odniesieniu do osób powszechnie znanych, jeżeli ich wizerunek wykonano, w związku z pełnieniem przez nich funkcji publicznych, nie ma konieczności uzyskiwania ogólnie wymaganego przez prawo autorskie zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku. Dlatego też, jeżeli źródłem inspiracji będzie np. zdjęcie piosenkarza na scenie, albo aktora utrwalone na filmowym plakacie, to na rozpowszechnianie portretów, przy zachowaniu poszanowaniu praw autora fotografii, o których była mowa powyżej, nie będzie konieczności uzyskiwania zezwolenia osoby powszechnie znanej, której wizerunek wykorzystujemy.

PS. Zachęcamy również do zapoznania się z prowadzoną przez Fundację jedyną w Polsce, Bazą Legalnych Źródeł, dającą dostęp do zasobów kultury zgodnie z prawem i wolą twórców. Bazę można znaleźć tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/legalne-zrodla

Sara Dobrzańska