Wykonywałam mój projekt autorski- mural. Na mur przeniosłam moją kreską malarską moje obrazy w formie kolażu. Sama załatwiłam pozwolenie czyli legalny mural oraz wsparcie finansowe w ramach stypendium artystycznego miasta. Ten projek jakiś czas temu wykonałam. Ostatnio dostrzegłam w internecie że ktoś przeniósł fragment instotny muralu na koszulki i sprzedaje je w internecie. bez mojej wiedzy oraz mojej zgody. Co mam robic? czy to nie jest nadużycie praw autorskich? Mareriały informacyjne były w prasie i w radiu w ramach promocji moich działań oraz informacja w ramach dofinansowania. 

            Co prawda zgodnie z ogólną regulacją prawa autorskiego, dla korzystania z cudzej twórczości konieczne jest uzyskanie zezwolenia jego twórcy, nie mniej jednak ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje od niej kilka wyjątków (tzw. dozwolony użytek utworów chronionych), do których należy m.in. uprawnienie do rozpowszechniania utworów wystawionych na stałe, na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach itd., przewidziane przez przepis art. 33 ww. ustawy.

            Jeżeli mural został umieszony na murze, który znajduje się w ogólnodostępnym miejscu i jest tam umiejscowiony w sposób – w założeniu - trwały, a nie czasowy, osoba która wykorzystała go i umieściła następnie na koszulkach, może powoływać się na ww. formę dozwolonego użytku, co sprawia że uzyskanie zezwolenia twórcy w tym przypadku nie będzie potrzebne. Nie mniej jednak, nawet skuteczne powołanie się na dozwolony użytek nie zwalnia z konieczności poszanowania autorskich praw osobistych, do których należy m.in. prawo do bycia oznaczanym jako twórca danego dzieła. Co więcej, na obowiązek wskazania imienia i nazwiska twórcy, w przypadku korzystania z dozwolonego użytku, wskazuje również wprost przepis art. 34 prawa autorskiego.

            W przypadku naruszenia praw autorskich, przysługuje Pani żądanie zaniechania tych działań, podjęcia czynności które są potrzebne do usunięcia skutków naruszeń – np. poprzez złożenie publicznego oświadczenia, przeprosin itd., zaś w przypadku gdy osobie, która dopuściła się naruszenia praw autorskich można przypisać winę, można również żądać zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub zapłaty określonej kwoty na cel społeczny.

            Zatem w przedstawionej w pytaniu sytuacji, proponuję przed wytoczeniem powództwa o ochronę (osobistych) praw autorskich, pisemnie zwrócić się do osoby, która sprzedaje koszulki z Pani dziełem, wskazując że jest Pani autorką wykorzystywanych grafik, że działania sprzedawcy naruszają Pani prawa autorskie, można również zapytać na jakiej podstawie sprzedawca je wykorzystuje. Odpowiedz, powinna dać Pani więcej informacji potrzebnych do rozważenia zasadności wystąpienia na drogę sądową, w celu ochrony Pani praw. Warto również, po uzyskaniu odpowiedzi, skonsultować sprawę z profesjonalnym pełnomocnikiem – adwokatem, radcą prawnym, by uzyskać poradę co do dalszych działań. 

Sara Dobrzańska