Przygotowuję dla pewnego wydawnictwa ilustracje. W Internecie znajduję zdjęcia postaci ludzkich w różnych pozach i na ich podstawie tworzę rysunek we własnym stylu graficznym - realistycznym ale bardziej komiksowym. Postacie nie są kopią ludzi ze zdjęć, tylko przybierają pozy i czynności przez nie wykonywane. Jednak jeśli położyć ilustrację i zdjęcie obok siebie widać podobieństwo, czasami mniejsze, czasami większe. Np. dziewczyna przeglądająca szafę z ubraniami. Zapewniono mnie kiedyś, że można to traktować jako inspirację, która nie wymaga zgody właściciela zdjęcia na wykorzystanie komercyjne. Ostatnio jednak zaczęłam się obawiać, czy aby na pewno wszystko odbywa się zgodnie z prawem.

Granica pomiędzy inspiracją a opracowaniem jest bardzo umowna. Utwór inspirowany to utwór, który powstał pod wpływem inspiracji dziełem innego twórcy (inspiracji rozumianej jako psychologiczno-emocjonalny odbiór cudzego dzieła). Utwór inspirowany jest samodzielnym dziełem, który posiada cechy indywidualnej twórczości artystycznej jego autora. Inspiracja drugim utworem stanowi pewien bodziec do realizacji własnego pomysłu. Utwór inspirowany nie zawiera elementów twórczych cudzego utworu, a jedynie elementy niechronione, np. charakterystyczne cechy określonego stylu.

Utwór inspirowany jest dziełem samodzielnym, a jego twórca dysponuje pełnią praw autorskich i może nim swobodnie rozporządzać. Najważniejszą cechą utworu inspirowanego jest jego samoistność. Wynika ona z faktu, że do tworzenia utworu inspirowanego nie zaczerpnięto elementów twórczych z innego utworu.

Tym samym w przedstawionej w pytaniu sytuacji wydaje się, że mamy do czynienia z inspiracją cudzymi zdjęciami, aniżeli z ich zmodyfikowanym egzemplarzem (kopią), gdyż w tym drugim przypadku mielibyśmy do czynienia jedynie z opracowaniem, a więc utworem zależnym.

Utwór zależny to natomiast nowy, samodzielny przedmiot prawa autorskiego, który jest „zależny” względem utworu pierwotnego. Ta zależność przejawia się w tym, że na rozporządzanie takim opracowaniem czyli np. rozpowszechnienie książki z takimi ilustracjami, koniecznym by było już uzyskanie zgody twórcy utworu pierwotnego.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny