Otrzymałem mail, którego autor twierdzi, że zrobił zdjęcie, które znalazło się w tle mojej fotografii. Osoba ta domaga się ode mnie usunięcia mojego dzieła z miejsc, w których zostało udostępnione lub też "wymazania" z niego widocznego w tle zdjęcia jego autorstwa. Powołuje się na to, że: jego zdjęcie na mojej fotografii użyte zostało w niewłaściwym kontekście (na moim zdjęciu przedstawiona została naga modelka, zdjęcie w tle to postać małej dziewczynki), ponadto pisze, że bez jego zdjęcia w tle moje dzieło nie miałoby takiego przekazu. Czy autor maila ma rację? Czy muszę usunąć zdjęcie z miejsc, w których zostało udostępnione lub wymazać jego zdjęcie z mojej fotografii?

Autor zdjęcia, które znalazło się w tle porteru fotograficznego Pańskiego autorstwa ma rację i to nie tylko dlatego, że wykorzystanie jego zdjęcia zwiększa artystyczną wartość powstałego później – Pańskiego dzieła. Uwieczniając na swej fotografii poza wizerunkiem nagiej kobiety także inne zdjęcie, dokonał Pan zwielokrotnienia zdjęcia wiszącego na ścianie, a jednocześnie wcielił Pan tamto zdjęcie do fotografii własnego autorstwa. W związku z powyższym, doszło do powstania utworu zależnego, którego eksploatacja, w tym także publiczne udostępnianie w Internecie, zależne jest bezwzględnie od zgody twórcy utworu pierwotnego (czyli portretu wiszącego na ścianie w tle). Bez zgody tego twórcy mógł Pan jedynie wykonać taki utwór zależny, lecz już jakakolwiek jego eksploatacja (nawet udostępnianie go wśród osób bliskich lub znajomych), bez uzyskania zgody twórcy utworu pierwotnego, stanowi naruszenie jego praw autorskich. Co więcej, przyjmuje się, że uprawnienie do wyrażania zgody na eksploatację utworu w ramach utworu zależnego (inaczej opracowania) jest uprawnieniem majątkowo – osobistym. Oznacza to, że eksploatując utwór zależny bez zgody autora utworu pierwotnego, może dość do naruszenia nie tylko jego majątkowych praw autorskich, ale również – autorskich praw osobistych.

Warto przy tym wspomnieć, iż brak przesłanek do powołania się w tym przypadku na prawo cytatu.

Niezależnie od tego, udostępnienie powstałego utworu, może doprowadzić również do naruszenia dóbr osobistych dziewczynki, której wizerunek przedstawiony jest na zdjęciu umieszczonym w tle Pańskiego zdjęcia, jeżeli brak jej zgody na rozpowszechnianie tego wizerunku. Warto zatem zastosować się do otrzymanego wezwania (albo usuwając w całości Pańskie zdjęcie z wszystkich miejsc, w których zostało udostępnione publicznie, albo – jak sugeruje uprawniony – usuwając jedynie zdjęcie dziewczynki z każdej udostępnionej publicznie kopii własnego zdjęcia), a następnie poinformować autora zdjęcia dziewczynki o tym, że jego roszczenie zostało wykonane. W razie ewentualnego sporu sądowego autor ten może żądać oprócz zaniechania naruszenia, także zapłaty odszkodowania. Są bardzo duże szanse, że Sąd przyzna mu wówczas rację. Odpowiedź zakłada oczywiście, że sporne zdjęcie dziewczynki posiada walory twórcze (co warunkuje objęciem go ochroną prawnoautorską).

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. martintxo7/ sxc.hu