W ramach współpracy z portalem internetowym o tematyce informacyjnej stworzyłam krótki tekst dotyczący aktualnego wydarzenia na terenie kraju. Tekst opatrzyłam zdjęciem, które ilustrowało wspomniane wydarzenie na innym portalu. Dodaną fotografię opatrzyłam imieniem oraz nazwiskiem twórcy, a także adresem www agencji dla której fotograf pracował. Kilka dni temu otrzymałam od wspomnianego fotografa wezwanie do zapłaty, w którym fotograf wskazuje jakobym "ukradła zdjęcie" oraz przywłaszczyła sobie jego twórczość. Jak wspominałam, zdjęcie zostało opublikowane wraz z podpisem autora i moje działanie absolutnie nie miało na celu przywłaszczenie sobie cudzej pracy. Dodatkowo fotograf nie zgadza się na żaden inny rodzaj ugody; nie chce ani usunięcia zdjęcia (co zostało z miejsca zaproponowane) ani wystosowania przeprosin na łamach serwisu. Interesuje go wyłącznie wynagrodzenie finansowe i wszelkie próby ugody bez wypłacenia wynagrodzenia są przez niego z miejsca odrzucane. Dokonując publikacji działałam w oparciu o prawo do możliwości publikacji zdjęcia reporterskiego w celu informacyjnym. Czy w obliczu wspomnianych faktów dokonałam nieświadomego przestępstwa? Dodam, że w wezwaniu do zapłaty została zawarta informacja, że w razie braku wpłaty na podany numer konta, sprawa zostanie skierowana do sądu.

Zgodnie z zasadami dozwolonego użytku utworów chronionych prawem autorskim wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji. Powyższa zasada dotyczyłaby więc sytuacji w której przedstawiamy okładkę jakiejś książki w materiale prasowym na temat tego wydarzenia podczas którego książka ta byłaby wystawiana lub promowana (np. spotkania z autorem). Wykorzystanie natomiast czyjegoś zdjęcia pochodzącego również z tego samego wydarzenia, bez uzyskania zgody podmiotu uprawnionego wykracza już jednak poza ta formę dozwolonego użytku publicznego. Co prawda możliwe jest wykorzystywanie w Internecie, prasie, radiu czy telewizji w celach informacyjnych już rozpowszechnionych aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich, to jednak w tym przypadku twórcy tych utworów przysługuje wynagrodzenie za takie korzystanie z jego twórczości.

Można by się jednak zastanowić w przedstawionej sytuacji nad wykorzystaniem prawa cytatu rozumianego w tym przypadku jako przytaczanie drobnych utworów lub ich fragmentów w celu uzasadnionym wyjaśnianiem czy też analizą krytyczną. Wówczas skorzystanie z cytatu uzasadniałoby przedstawienie w materiale prasowym źródła fotografii oraz danych autora lub podmiotu, któremu przysługiwać będą majątkowe prawa autorskie. Wówczas korzystanie z tej formy dozwolonego użytku nie będzie pociągało za sobą obowiązku ponoszenia opłat licencyjnych.

W kontekście z kolei wysuniętych roszczeń majątkowych z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich warto wskazać na najnowszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. sygn. SK 32/14, w którym to wyroku Trybunał orzekł o niekonstytucyjności przepisów stanowiących podstawą wysuwania roszczeń wobec naruszycieli praw autorskich, jako kwoty odpowiadającej trzykrotności stosownego wynagrodzenia do jakiego uprawniony byłby posiadacz praw autorskich, gdyby chciał udzielić zgody na korzystanie z utworu. Tym samym w celu dochodzenia roszczeń majątkowych związanych z bezprawnym wykorzystaniem fotografii, uprawniony musiałby wykazać szkodę oraz jej wysokość - jaką poniósł z tego powodu, że ktoś bezprawnie wykorzystał jego utwór.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny