Czy przeróbka filmów objętych prawem autorskim z Youtube (inny montaż, dźwięk, dodanie innych ujęć) w charakterze parodii oraz udostępnianie ich bez chęci pozyskiwania korzyści majątkowych jest dozwolonym użytkiem tak jak w USA, czy w Polsce jest to uznawane za łamanie praw autorskich?

W Polsce obowiązują inne zasady dozwolonego użytku niż w Stanach Zjednoczonych. Opisane działania w świetle polskiego prawa podlegać będą ocenie z punktu widzenia warunków prawa cytatu. Zgodnie z przepisem art. Art. 29. 1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Parodia zaliczana jest tradycyjnie do jednego z gatunków twórczości, które uzasadniają powołanie się na prawo cytatu. Jeżeli zatem powstały utwór będzie posiadał cechy oryginalności oraz rzeczywiście będzie można go traktować jako parodię utworu, na którego bazie został stworzony, to będzie możliwe powołanie się na prawo cytatu, w związku z czym, autor powstałej parodii będzie mógł ją udostępniać bez zezwolenia autora wykorzystanych do niej utworów. Trzeba jednak podkreślić, iż dobrodziejstwo prawa cytatu ograniczone jest tylko do takiego wykorzystania, które jest niezbędne dla zrealizowania powołanego celu. Jeżeli zatem powołujemy się na stworzenie parodii, to możemy skorzystać tylko z utworu, który jest parodiowany. Jeżeli np. parodiujemy niemy film, lecz dodatkowo chcemy go opatrzyć muzyką, która będzie stanowić tylko tło, to użycie niemego filmu będzie mieścić się w granicach prawa cytatu, lecz podkładu muzycznego – już nie (skoro muzyka nie będzie parodiowana).

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. michaelaw/sxc.hu